Những ngôi nhà ở ven bờ biển Taipa, thành phố Palu bị san bằng sau trận sóng thần hôm 28/9. Ảnh: Reuters.
Các nhà khoa học cho biết, sức tàn phá của trận sóng thần cao 6 m tràn vào thành phố Palu, tỉnh Trung Sulawesi, Indonesia hôm 28/9 đã vượt qua cả trận động đất sinh ra nó, theo AFP.
Các chuyên gia bày tỏ sự bất ngờ trước độ mạnh của sóng thần bởi họ cho rằng trận động đất xuất hiện▨ trước đó khó có thể kéo theo những cơn sóng mang sức mạnh hủy diệt như vậy.
"Trong đa số trường hợp, sóng thần được kích hoạt bởi đ🍸ộng đất mạnh tạo ra sự dịch chuyển theo chiều dọc của các mảng kiến tạo dưới đáy biển♔", Baptiste Gombert, một chuyên gia về khoa học kiến tạo tại Đại học Oxford nhận định.
Tuy nhiên, sóng thần ở Palu được tạo ra bởi chuyển động trượt, n𒁏ơi các mảng kiến tạo va chạm nhau theo chiều ngang. "Việc trượt qua nhau theo chiều ngang thường không gây sóng thần vì chúng không nâng cao đáy biển quá nhiều", Gombert nói.
Sóng thần cao 6 m cuốn phăng nhà cửa, ôtô khi tràn vào thành phố Palu. Video: Sky.
Các nhà khoa học tin rằng, yếu tố đị💮a lý của Palu đã "hợp lực" cùng trận động đất, tạo ra những con sóng "quái vật". Vị trí của thành phố Palu nằmಌ ở cuối một vịnh dài và hẹp đã ảnh hưởng đến cường độ của sóng thần.
"Hình dạng của vịnh Palu chắc chắn ảnh hưởng lớn đến việc khuếch đại độ cao của sóng thần", Anne Socquet, một chuyên gia về động đất tại 💯Viện Khoa học Trái Đất ở Grenꦫoble, Pháp, cho biết. "Vịnh đóng vai trò như một cái phễu, nơi sóng thần đổ dồn vào".
Khi vịnh hẹp lại và trở nên cạn nước hơn, nước 💧sẽ bị đẩy lên từ phía dưới và nén vào từ các bên cùng lúc.
Khu vực xảy ra động đất và sóng thần tràn vào vịnh Palu. Đồ họa: New York Times.
Yếu tố thứ hai là độ lớn và vị trí của trận động đất. Động đất 7,5 độ là địa chấn có cường độ lớn và c🐷hỉ 🔥xảy ra vài lần trong năm. Theo Gombert, trận động đất tấn công Palu xảy ra gần bờ, đồng nghĩa với việc gây ra dịch chuyển đáy biển lớn hơn. Sau động đất, sóng thần phát sinh quá nhanh và quá gần Palu khiến người dân không có thời gian chạy thoát.
Các chuyên gia cũng cho rằng động đất có thể đã gây ra một vụ sạt l﷽ở dưới đáy biển. "Động đất có thể đã gây ra một vụ sạt lở gần cửa vịnh hoặc thậm chí trong vịnh", Jane Cunneen, một chuyên gia tại Đại học Khoa học và Kỹ thuật Curtin ở Bentley, Tây Australia, nhận định.
Điều này cũng giải thích vì sao sóng thần ở Palu lớn hơn nhiều so với các khu vꦦực chịu ảnh hưởng xung quanh. "Các s🍨ự kiện như vậy rất khó dự đoán đối với các hệ thống cảnh báo sóng thần hiện tại vốn dựa trên các ước tính nhanh về cường độ và địa điểm của trận động đất", Cunneen nói thêm.
Cơ quan Giảm nhẹ Thiên tai Quốc gia Indonesia (BNBP) ngày 1/10 đưa ra số người thiệt mạng trong động đất, sóng thần đã tăng lên 1.200 người song lưu ý đây là con số "kh🐓ông chính thức", bao gồm hàng trăm người được cho là thiệt mạng trong hai khu phức hợp ở Petobo, tỉnh Trung Sulawesi. Số người thiệt mạng chính thức hiện là 844. Tổng thống Indonesia đã kêu gọi sự viện trợ quốc tế để ứng phó với thảm họa.
Huyền Lê