Phó giáo sư, bác sĩ Cung Thị Tuyết Anh, Bệnh viện Ung bướu TP HCM, cho biết, xạ trị là dùng các chùm tia năng lượng mạnh (ví dụ tia X), chiếu vào khối bướu để giết các tế ꦯbào ung thư. Hóa trị trong lúc xạ trị có thể là🦩m cho tác dụng của xạ trị mạnh hơn nên hiện nay người ta thường dùng kết hợp.
Xạ trị chỉ dùng trong một số rất í🌼t ung thư đại tràng. Xạ trị và nhất là hóa - xạ trị đồng thời là một phần🐟 trong điều trị ung thư tr♏ực tràng. Đối với ung thư trực tràng, hó🔜a - xạ trị có thể được dùng trước hoặc sau mổ, nhằm làm giảm khả năng bướu tái phát tại chỗ.
Ngày nay các bác sĩ thường hóa - xạ ⛄trị trước mổ, giúp cuộc ꧑mổ sau đó dễ dàng hơn, đặc biệt khi bướu ban đầu có kích thước lớn. Một số ít trường hợp bướu nằm thấp gần hậu mô🔯n, nếu mổ ngay, nhiều khả năng phải cắt bỏ hậu môn, và bệnh💙 nhân sẽ phải mang hậu môn nhân tạo vĩnh viễn. Nếu hóa - xạ trị đồng thời trước mổ, bướu có thể thu nhỏ kích thước đáng kể, có thể chỉ cắt đoạn ruột mang b꧙ướu và nối ruột lại. Như vậy bệnh nhân tránh không phải mở hậu môn ra da.
Theo phó giáo sư Tuyết Anh, khoảng 20% số bệnh nhân dự kiến phꦚải cắt bỏ trực tràng và hậu môn có thể bảo tồn được hậu môn sau hóa - xạ trị trước mổ. Trường hợp ung thư trực tràng lan rộng tại chỗ, khôn🌳g còn phẫu thuật được, xạ trị chỉ còn mang tính chất điều trị giảm nhẹ.
Bệnh nhân xạ trị ung thư nên hạn chế các loại thức ăn có nhiều dầu mỡ và nhiều gia vị. Ảnh minh họa: hubspot
Liệu trình hóa - xạ trị
- Xạ trị thường kéo dài 5 tuần, mỗi tuần 5 ngày (thứ hai𓄧 đến 🐎thứ sáu).
- Nếu là h♛óa trị loại truyền tĩnh mạch, được sử dụng trong 4 ngày đầu và 4 ngày cuối của cuộc xꦫạ trị.
- Nếu là hóa chất loại thuốc viên, b🃏ệnh nhân uống trong những ngà🌺y có xạ trị.
Xạ trị có thể gây những khó chịu
Tác dụng phụ sớm: mệt mỏi, viêm da vùng 🐠xạ (ngứa, đỏ da, sạm da), có thể gặp ở bệnh nhânꦇ thừa cân, viêm rát da hậu môn, rối loạn tiêu hóa (ăn không💎 ngon, buồn nôn, đau quặn bụng, m💟ắc đi cầu liên tục, tiêu chảy), rối loạn đi tiểu (tiểu gắt, tiểu lắt nhắt). ꦫCác tác dụng phụ sớm thường xảy ra vào những tuần cuối của quá trình xạ trị và giảm nhanh 🎉trong 2-6 tuần sau khi kết thúc xạ trị.
Tác dụng phụ muộn: Thường bị vô sinh sau xạ, ảnh hưởng đến “quan hệ vợ chồng”.
Làm gì để giảm bớt khó chịu do việc điều trị
- Để giảm mệt mỏi cần nghỉ ngơi và ngủ đầy đủ.
- Tập thể dục đều đặn, nhẹ nhàng.
- Ăn uống đầy đủ các chất, không kiêng khem.
Làm thế nào để giảm gây tổn thương do xạ trị
Đối với vùng da bị chiếu tia:
Không gãi hay chà xát, không thoa hay bôi các loại 🎶nước hoa hay mỹ phẩm (trừ các loại thuốc thoa do bác sĩ chỉ định). Không dán băng keo, không cạo lông, không nên mặ🎉c các loại quần lót và quần ngoài quá 🦋bó chặt. Nên tắm nước ấm và sử dụng xà bông trung tính.
Để giảm đau quặn bụng và tiêu chảy:
- Hạn chế các loại thức ăn có nhiều൩ dầu mỡ và nhiều gia vị (tiêu, ớt…).
- Kiêng sữa 🤡và các sản phẩm từ sữa như bơ𒁏, phô mai, sữa chua.
- Hạn chế ăn rau sống (nên nấu chín).
- Hạ🃏n chế một số thức ăn gây đầy hơi và tăng xì hơi, 🐻như tinh bột, đậu, bắp, nước uống có ga. Mỗi ngày nên ăn 5-6 bữa ăn nhỏ thay vì chỉ ăn 3 bữa chính. Không nên ăn 🌟qꦚuá no.
- Cần đi gặp bác sĩ khi bị tiêu lỏng trên 3 lần mỗi ngày hoặc 𝔍tiêu phân có nhầy, có máu; khi tiểu gắt buốt, tiểu ra máu.
Triệu chứng sốt:
Sốt hiếm xảy ra khi hóa - xạ trị ung thư trực tràng. Nế༒u sốt sau truyền hóa chất, cần đến gặp bác sĩ để xử trí thích h🔜ợp.
Vấn đề sinh đẻ:
Đối với bệnh nhân nam: Xạ trị vào vùng chậu có thể làm người nam xuất tinh mà không có tinh trùng, thường ké꧅o dài 1-2♈ tháng sau xạ. Nếu bệnh nhân muốn có con sau xạ trị, nên gặp bác sĩ để được tư vấn về việc gửi tinh trùng vào ngân hàng trữ tinh trùng.
Đối với bệnh nhân nữ: Không được có thai trong lúc xạ trị vì tia phóng xạ sẽ gây hư thai hoặc quái thai. Nếu bệnh nhân có ý định có con thì cần gặp bác s⛦ĩ để được tư vấn. Xạ trị vùng chậu sẽ làm hai buồng trứng ngưng hoạt động (mất kinh, mãn kinh sớm) và làm xơ teo tử cung
Vấn đề quan hệ vợ chồng:
Bệnh nhân thường cảm thấy giảm ham muốn trong thời gian đang và sau xạ trị. Người nữ thường gặp khó khăn khi giao hợp do âm đạo bị khô, ngứa hoặc rát. Nên gặp bác sĩ để được tư vấnꦜ ♕dùng thuốc.
Phó giáo sư Tuyết Anh khuyến cáo, nên gặp trực tiếp bác sĩ điều trị để được tư vấn. Không nên nghe các hướng dẫn thiếu chính xác và phi k💦hoa học từ người chung quanh không có chuyên môn.𒅌 Sau đợt hó🐲𝕴a - xạ trị trước mổ, bướu có thể thu nhỏ đi rất nhiều. Một số bệnh nhân có tâm lý quá lạc quan và không muốn mổ nữa. Điều này rất nguy hiểm vì bướu chỉ tạm thời đáp ứng. Nếu không phẫu thuật, bướu sẽ tiến triển lại sớm.
Lê Phương