Tôi sinh ra tại Hải Phòng, và mối lương duyên với nước Pháp, tiếng Pháp, vẻ đẹp Pháp… cứ lớn dần theo năm tháng. Xa thành phố đã lâu, nhưng mỗi khi nhớ về đất Cảng, tôi lại nhớ đến người thầy đầu tiên, nhớ nét cổ kính của vẻ đẹp kiến trúc, n𝓰hớ những người bạn nói cùng nhau thứ ngôn ngữ hoa mỹ… Và để thỏa niềm nhớ ấy, tôi thường mặc chiếc váy Valerie Paris- quà tặng của cô bạn Pháp, tự thưởng cho mình một ly vang nho Pháp, ngân nga trong tim bản tình ca “Quelque chose dans mon coeur…” (Chút gì đó trong trái tim tôi).
“Lãng tử hào hoa còn sót lại của thời đại Pháp”
Đó là biệt danh mà các thế hệ học trò đặt cho “Monsieur Minh Thiện”- người thầy đầu tiê🤡n cho tôi có một ý niệm về nước Pháp. Thầy mang phong cách rất riêng của người Pháp, lớp tôi là lứa học trò đầu tiên được hưởng chất “lịch sự, nhẹ nhàng và tinh tế” của thầy. Với giáo viên nữ trong trường và các bạn nữ, thầy đối xử ga lăng hết mực, ga lăng đúng nghĩa chứ không phải kiểu Don Juan. Thầy nuôi dưỡng ước mơ cho bao bạn, và có lần thầy tâm sự cả cuộc đời đi dạy thì lớp A2 là lớp thầy tâm đắc nhất, vì thầy phát hiện ra tài năng của Lan Anh, Mỹ Anh- hai cô học trò học tiếng Pháp giỏi nhất.
Giờ thì 2/3 trong số h𓆏ọc sinh chuyên Pháp ngày ấy đã chọn Paris làm nơi lập nghiệp, sinh sống. Trường Năng khiếu Trần Phú nổi tiếng mời thầy về dạy nhưng thầy từ chối, vì thầy cảm thấy ở ngôi trường ít tên tuổi này, thầy sẽ giúp được cho những ước mơ bay cao xa hơn, và thầy có cơ hội..ไ đưa trường trở thành trường đầu tiên của thành phố dạy tiếng Pháp đại trà.
Chính Mr Thiện là người đã đưa tôi đến với thứ âm thanh du dương của ngôn ngữ pháp, của bản nhạc Pháp. Thầy dạy cả lớp bài dân ca Pháp...hình như là “Trên cây cầu D' Avignon” thì phải và minh họa bằng điệu nhảy sôi động. Thầy dắt cả lớp đến buổi giao lưu với sinh viên trường ĐH Y Hải Phòng, và lũ chúng tôi mắt chữ O, miệng chữ A nhìn các anh áo 🌠trắng cổ cồn hát đầy khao khát“…Et j'ai crié, crié : "Aline!", pour qu'elle revienne. Et j'ai pl✤euré…”.
Thầy mang về sách vở truyện nhiều vô số kể, nào thì Le renard et les raisins (Con ♊cáo và chùm nho), nào thì tập truyện ngụ ngôn của nhà thơ nổi tiếng Jean de La Fontaine… Có lần cao hứn🎀g, thầy phân vai cho các bạn yêu thích hài kịch nhảy lên sân khấu diễn vở “Ông Giuốc-đanh mặc lễ phục (Trích "Trưởng giả học làm sang"- Mô-li-e)…. Và không ít lần, thầy bắt đầu bài giảng của mình bằng dòng phấn trắng viết lên bảng đen: Ce n'est pas possible, cela n'est pas français (Napoléon Bonaparte).
Tình yêu với nước Pháp, ngôn ngữ Pháp thấm dần vào lứa học trò chúng tôi cứ nhẹ nhàng như thế. Và suốt những năm học cấp 3, con đường rải đầy màu hoa phượng đỏ từ trường về nhà là “thiên đường” đối với tôi và nhóm bạn thân. Bởi vừ❀a đạp xe, chúng tôi vừa cùng nhau hát những khúc ca tiếng Pháp lãng mạn, bày trò đố nhau qua những câu ngụ ngôn, hay thử sức mình bằng đề thi tiếng Pháp…Và đôi khi, những áo dài trắng lại dừng xe, để ngắm và thưởng thức nét đặc trưng của kiến trúc Pháp cổ, niềm tự hào nơi thành phố Cảng thân yêu.
Vẻ đẹp của kiến trúc Pháp cổ
Ngay từ năm 1888, người Pháp đã 𒀰xây dựng các khu phố Pháp, đặt dấu ấn đầu tiên cho bản sắc đô thị Hải Phòng, như Hoàng Diệu, Nguyễn Tri Phương, Đinh Tiên Hoàng, Minh Khai, Điện Biên Phủ, Trần Phú, Lương Khánh Thiện, Đà Nẵng…. cùng một loạt biệt thự theo kiến trúc Pháp cổ.
Đặc biệt, Nhà hát thành phố Hải Phòng (quen gọi là "Nhà hát Lớn”)- công trình kiến trúc lâu đời tọa lạc ở trung tâm thành phố, là một trong số ít nhà hát được Pháp xây dựng tại Đông Dương. Trên khu vực quảng trường Thành phố còn có địa danh Quán Hoa, gồm 5 quán bán hoa được xây dựng từ thời Pháp thuộc♏ với đường nét kiến trúc đình làng cổ Việt nam. Và cách không xa, trên đường Điện Biên Phủ, tòa nhà Bảo tàng Hải Phòng vốn là trụ sở của Ngân hàng Pháp- Hoa thời Pháp thuộc, được xây dựng theo kiến trúc gô-tích từ cuối thập niên 1910.
Ngay từ thời xa xưa, người Pháp đã xếp Hải Phòng là đô thị loại 1, tương đương với Hà Nội, thành phố Hồ Ch𝓰í Minh. Hơn 100 năm phát triển của đô thị trung tâm đã mang lại cho Hải Phòng nét quyến rũ riêng. Tôi vẫn nhớ cảm giác thư thái thanh bình khi đứng bên hồ Tam Bạc- dải lụa vắt ngang thành phố, có nguồn gốc từ con kênh do Công sứ Bonnal cho đào từ năm 1885 nối từ sông Tam Bạc tới sông Cấm.
Tôi cũng như thấy lại cảnh “Huệ Chi đêm tân hôn” trong truyện ngắn của Nguyên Hồng, khi tìm vào bối cảnh phim tại tòa nhà công sứ Pháp. Và một ngôi nhà Pháp cổ đối diện Bưu điện thành phố, nơi học trò chúng tôi thường tìm đến may áo dài trắng truyền thống, đặc biệt được sáng tạo từ bàn tay một người Pháp sinh sống lâu đời tại 𓆏Hải Phòng.
Người con gái Pháp, thời trang Pháp
Thật may mắn cho tôi khi được làm quen với Pauline൩- cô bạn cùng quê gốc ở thành phố cảng - Thành phố Marseille, kết nghĩa với﷽ Hải Phòng. Với vóc dáng cao ráo, trắng trẻo, cách nói chuyện văn hoa, giàu tình cảm, nhưng Pauline lại chọn ngành học rất “à- la- mode” và mạnh mẽ, đó là kiến trúc. Sống cách xa gần nửa vòng trái đất, nên tôi và cô chỉ có dịp gặp nhau qua thư.
Pauline chăm chỉ viết cho tôi hàng trăm bức thư tay, không quên đi kèm những hình vẽ ngộ nghĩnh, những mặt cườ🌊i, những bức tranh tự vẽ, được cắt dán tỉ mỉ. Và đặc biệt là qua hình ảnh gửi cho tôi mỗi khi đi du lịch đâu đó, Pauline luôn thể hiện là cô gái Pháp “chuẩn”.
Không hổ danh là quốc gia nổi tiếng với nền công nghiệp thời trang phát triển, dường như thời trang ảnh hưởng đến tất cả 𝔉mọi việc liên quan đến người Pháp. Họ nhìn ngắm mọi thứ và thích được người khác ngắm nhìn! Pauline cũng vậy. Các bộ đồ cô mặc đều lấy ý tưởng từ thiên nhiên và trường phái tranh ấn tượ🌳ng Pháp thế kỷ thứ 19 của các họa sĩ Claude Monet, Mary Casatt, cùng 3 tông màu chủ đạo của Quốc kỳ Pháp là xanh, đỏ, trắng…
Sự sáng tạo độc đáo trong꧂ các mẫu tự Pauline thiết kế đã làm toát lên phong cách lịch lãm, sang trọng – một nét đẹp đặc trưng của người Pháp. Bên cạnh đó, tính cách của một cô gái 19 tuổi vẫn được thể hiện rõ nét qua họa tiết Baroque, thiên nhiên tươi sáng, nghệ thuật pha trộn các gam màu…
Đôi khi trong những gói quà tặng gửi về từ nước Pháp xa xôi, cô bạn lại không quên “đính kèm” cho tôi chiếc áo in hoa nữ tính, chiếc đầm trắng ngắn tay bằng chất liệu thun co dãn, hòa hợp cùng quần ôm và khăn choàng….Và thoang thoảng mùi nước hoa Lancôme, đi cùng ch🧜iếc túi xách Sophie Paris tinh tế…
Nguyễn Thị Hòa