Cuộc xung đột bắt đầu với hình ảnh những chiếc xe tăng Nga lăn bánh qua biên giới Ukraine, những chiến hào được đào sâu trong lòng đất và pháo binh liên tiếp dội và👍o đối phương. Nhưng giờ đây, chiến trường mang một dáng vẻ hiện đại hơn: Những người lính quan sát trên màn hình nhỏ, kết nối với những chiếc máy bay không người lái (UAV) bằng lòng bàn tay bay đang lơ lửng trên đầu mục tiêu.
Với hàng trăm UAV trinh sát và tấn công hoạt động trên bầu trời U𓄧kraine mỗi ngày, xung đột giờ đây trở thành cuộc cạnh tranh công nghệ để chiếm lĩnh ưu thế trên không, báo hiệu những gì có thể dꩲiễn ra trong chiến tranh tương lai.
Lính tình nguyện Ukraine tham gia buổi học điều khiển UAV ở Kharkov hôm 26/9. Ảnh: Washington Post.
Trong những xung đột trước đây, như chiến dịch quân sự của Mỹ tại Afghanistan hay Trung Đông, UAV thường chỉ do một bên sử dụng, tự do hoạt động trên bầu trời để xác định và tấn công mục tiêu😼 mà đối phương không có cách nào để khắc chế.
Nhưng trên chiến trường Ukraine hiện nay, UAV được cả hai bên sử dụng rộng rãi và không ngừng𒀰 mở rộng về quy mô, có mặt trong mọi giai đoạn chiến đấu. Trên chiến tuyến trải rộng, không khí tài nào giúp thu hẹp khoảng cách tốt hơn UAV, giúp đôi bên có thể nhìn thấy và tấn công nhau mà không cần áp sát, giới chuyên gia đánh giá.
Theo một số quan chức Ukraine giấu tên, lực lượng nước này cũng sử dụng UAV để tấn công các mục tiêu cách xa chiến trường chính, như ở bán đảo Crimea hay tại vùng Belgorod ở biên giới phía tây🦋🎶 Nga.
Quân đội Nga cũng nhiều lần sử dụng UAV tự sát𒀰 để tấn công cơ sở hạ tầng dân sự quan trọng của Ukraine, thay thế cho các tên lửa dẫn đường tầm xa vốn rất đắt đỏ.
⛄UAV đã trở nên quan trọng trên chiến trường đến mức đôi khi chúng được sử dụng để tiêu diệt các UAV khác.
Ukraine thường triển khai UAV trinh sát để đánh dấu tọa 𒁃độ của các sở chỉ huy, khẩu đội pháo, hệ thống tác chiến điện tử và kho đạn của Nga. Sau đó, khi pháo phản lực HIMARS doꦐ phương Tây cung cấp khai hỏa vào những mục tiêu này, UAV được dùng để xác nhận rocket đã bắn trúng mục tiêu hay cần phải hiệu chỉnh tọa độ bắn.
Tổ hợp CAESAR Ukraine bị UAV Nga tập kích trong video công bố hôm 16/11. Video: Twitter/UAWeapons.
Các cuộc tập kích của Ukraine đã làm suy yếu tuyến hậu cần của quân đội Nga, và tạo tiền đề cho lực lượng bộ binh phá𝓡t động các đợt phản công. Trong giai đoạn này, UAV sẽ bay lơ lửng, giúp các chỉ huy chiến dịch theo dõi trực tiếp quá trình quân đội di 🅺chuyển. Đại tá Oleksandr Syrsky, chỉ huy lực lượng bộ binh Ukraine, cho biết UAV giúp họ "có bức tranh toàn cảnh về thế trận giao tranh".
"Hai yếu tố chính sẽ tác động đến xung đột trong tương lai là UAV chiến đấu để tiến hành các hoạt đ⭕ộng tấn công tầm xa và UAV chiến thuật giá rẻ để yểm trợ tầm gần", Samuel Bendett, nhà phân tích quân sự tại tổ chức nghiên cứu chiến lược CNA, trụ sở ở Virginia, Mỹ, nói.
Quan trọn💙g hơn cả, UAV chính là "con mắt" trên chiến trường. Để theo dõi động thái của đối thủ, quân đội Ukraine đã thành lập một đơn vị gồm các đội UAV trinh sát mang tên "Ochi", theo tiếng Ukraine có nghĩa là "đôi mắt". Những đội 4 người đang được bố trí rải khắp mặt trận miền đông, điều khiển UAV mỗi ngày, trừ khi trời mưa.
Hồi tháng 9, các thành viên một đội Ochi nheo mắt nhìn vào màn hình cầm tay, theo dõi nhóm lính Nga di chuyển trên một cánh đồng ngô bên kia sông O💜sꦑkil, thuộc vùng Kharkov, khi đó vẫn do Nga kiểm soát. UAV có thể theo dõi nhóm binh sĩ này tới khi họ trở về căn cứ để thông báo tọa độ cho lực lượng pháo binh.
Một đội Ochi khác chọn vị trí gần tiền tuyến, cắm pin UAV dự phòng vào máy phát điện và kích hoạt kết nối Internet Starlink, để mọi thứ họ nhìn thấy có thể được truyền tới các lữ đoà𝔉n gần đó.
UAV của họ, chiếc Matrice-300 4 𒀰cánh quạt nặng khoảng 💎3,6 kg cùng những thiết bị đi kèm, gồm cả màn hình, có giá khoảng 40.000 USD, biến nó trở thành một trong những công cụ chiến đấu rẻ tiền nhất.
Chính những UAV thương mại này, với đặc điểm là nhỏ gọn, tương đối rẻ và khá phổ biến, đã làm cho cuộ🌟c xung đột ở Ukraine trở nên độc đáo, mang lại khả năng quan sát chưa từng có và nâng cao độ chính xác của hỏa lực pháo binh.
Các UAV 4 cánh quạt Mavic từ nhà sản xuất DJI Trung Quốc chỉ có giá bán chưa đầy 4.000 USD trên mạng. DJI không cung cấp UAV cho Ukraine hay Nga và đã ngừng bán hàng ở hai nước này, nhưng điều đó không ngăn được các tình nguyện viên mua lượng lớn💮 UAV Mavic từ các nhà bán lẻ nước ngoài rồi chuyển tới Ukraine.
Khi quân đội Ukraine tiến công ở tỉnh miền nam Kherson hồi tháng trước, một đơn vị đặc nhꦕiệm của họ đã🌞 nhồi thuốc nổ vào chai Coca để thả từ UAV Mavic xuống các bãi mìn. Đây được là giải pháp rà phá bom mìn chi phí thấp, nhằm mở đường tiến cho quân đội.
UAV Mavic còn được sử dụng như một biện pháp gây sức ép về tâm lý. Tiểu đoàn tình nguyện Khartia đã sử dụng chúng để thả những quả nổ hình trụ vào căn cứ Nga. Những quả đạn này khi chạm mục tiêu thường gây ra vụ nổ nhỏ, không gây thiệt hại nghiêm trọng cho xe tăng Nga, nhưng có thể khiến đối phương hoang mang, lo sợ mộtꦅ cuộc tấn công lớn hơn có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.
🧜"Chúng tôi có thể biến cuộc sống của họ thành ác mộng bất cứ lúc nào", ✨Oleksandr Dubinskyi, người điều khiển UAV thuộc Tiểu đoàn Khartia, nói.
Và Mavic chỉ là một trong vô số mẫu UAV đang được sử dụng trên chiến trường Ukraine. Một tổ chức 𝓡do Serhiy Prytula, ngôi sao truyền hình Ukraine, điều hành đã mua UAV từ khắp nơi trên thế giới, như mẫu Vector của Đức hay Poseidon của Cyprus, để quyên góp cho quân đội Ukraine.
Trước chiến dịch phản công ở Kharkov, các đội O🐟chi được lệnh liên tục theo dõi và bám sát mục tiêu để cung cấp dữ liệu𓄧 cho chỉ huy. Những người lính tham gia chiến dịch cho biết họ chưa bao giờ thấy nhiều UAV trinh sát trên không với mức độ chi tiết như vậy.
"Người Nga hành động như thể đây là nhà của họ", Felix, thành viên một đội Ochi, nói. "Họ quá⛎ thoải mái và 💟không biết điều gì sắp xảy ra".
Ngày🌄 6/9, cuộc phản công của Ukraine ở Kharkov bắt đầu, nhắm vào những mục tiêu mà Ochi đã đánh dấu, như kho đạn hay 🍰sở chỉ huy. "Chúng tôi đã cung cấp cho họ một bức tranh lớn kèm chỉ dẫn, nên đi đâu hay vòng tránh thế nào", Felix nói.
Phần lớn binh sĩ Ukraine tham chiến đều có những trải🍸 nghiệm đáng sợ với Orl༺an-10, UAV trinh sát hàng đầu của Nga, cũng có khả năng tác chiến điện tử.
Đối với trung úy Oleksandr Sosovskyy, phó tiểu đoàn trưởng Lữ đoàn Cơ giới số 93 Ukraine, cuộc chạm trán đó xảy ra hồi cuối tháng 4, khi ông đang cùng 4 binh s💮ĩ đến một ngôi làng gần tiền tuyến ở vùng Kharkov. Sau khi đỗ xe giữa hai ngôi nhà, ông nghe thấy tiếng vo vo kỳ lạ trên đầu. Ông không thể nhìn thấy đ꧂ối phương, nhưng đối phương đang quan sát nhóm của ông.
Trong vài giờ tiếp theo, đạn pháo bắn theo bấ❀t cứ nơi 🌞nào họ đi. Nhóm binh sĩ cố gắng tách ra, di chuyển quanh làng và bò sát đất để trú ẩn. Nhưng UAV Orlan đã giúp Nga điều chỉnh hỏa lực đạn pháo. "Họ muốn phá hủy chiếc xe và rõ ràng là tiêu diệt chúng tôi", Sosovskyy nói.
Tuy nhiên, vài tháng gần đây, Sosovskyy nhận thấy có ít UAV Orlan xuất hiᩚᩚᩚᩚᩚᩚᩚᩚᩚ𒀱ᩚᩚᩚện hơn. Trước đó, quâ♛n đội Nga thường triển khai hai chiếc mỗi lần, một để trinh sát, một để hiệu chỉnh tọa độ pháo kích. Từ mùa hè, những lần nhìn thấy hai chiếc Orlan xuất hiện cùng lúc trở nên khá hiếm hoi, ông cho hay.
Khi UAV ngày càng được sử dụng rộng rãi, Ukraine và Nga đang cố gắng đẩy mạnh năng lực chế tạo trong nước. Nhưng việc số lượng Orlan trên chiến trường giảm đi dường như cho thấy thách thứ🐈c mà Nga đối mặt trong nỗ lực sản xuất khí tài.
Một chiếc UAV trinh sát Orlan-10 tại triển lãm quân sự ở Kubinka, ngoại ô thủ đô Moskva, Nga, ngày 20/8. Ảnh: Washington Post.
Đại tá Yurii Solovey, người đứng đầu lực lượng phòng không Ukraine, cho biết đơn vị của ông đã phá hủy hơn 580 chiếc Orlan-10 kể từ khi xung đột bùng phát hồi cuối tháng hai đến nay. "Họ đang bắt đầu sử dụng một số 🐼UAV mới, đây là dấu hiệu cho chúng tôi biết họ về cơ bản đã hết Orlan"🍷, ông nói.
Bộ Quốc phòng Nga đã thừa nhận về tình trạngಌ thiếu hụt linh kiện🦹 sản xuất UAV.
"Bộ Quốc phòng đã đưa ra yêu cầu kỹ thuật và chiến thuật phù hợp cho UAV", đại tá Nga Igor Ischuk nói tಌrong một cuộc họp hội đồng chính phủ hồi tháng 9. "Thật không may, hầu hết các nhà sản xuất không thể đáp ứngꦬ chúng".
Thực൲ tế trên🎃 mang lại cho Ukraine lợi thế. Họ đang đẩy mạnh sản xuất UAV bên trong các nhà máy trông như những văn phòng làm việc. Vị trí của chúng đã được xóa khỏi Google Maps để đề phòng không kích.
Ukraine hiện sở hඣữu một số U✅AV chiến đấu do nước ngoài sản xuất, trong đó có cả mẫu UAV tự sát Switchblade do Mỹ cung cấp. Tuy nhiên, mẫu UAV Bayraktar của Thổ Nhĩ Kỳ vẫn là một biểu tượng.
Ngay sau khi xung đột nổ ra, đại tá Syrsky, người lúc bấy giờཧ chỉ huy lực lượng phòng thủ Kiev, đã gặp một cấp phó của mình và đề nghị làm điều gì đó mang tính "nghệ thuật" về Bayraktar để nâng cao tinh thần công chúng. "Chứng kiến công nghệ UAV chống lại các khí tài truyền thống như xe tăng thực sự là điều truyền cảm hứng", ông nói.
Nhiệm vụ "truyền lửa nghệ thuật" này sau đó được giao cho một binh sĩ, Taras Borovok, người đã nhanh chó🐼ng viết nên những giai điệu hấp dẫn cho bài hát "Bayraktar", khiến nó trở nên nổi tiếng trên đài phát thanh Ukraine. Trong bài hát có đoạn, người Nga "giờ đây đã biết thêm một từ mới: 🍬Bayraktar".
Vũ Hoàng (Theo Washington Post)