"Tôi dường như thấy rõ rằng chúng ta cần thiết lập một số hàng rào an toàn", Tổng thống Mỹ Joe Biden nói với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong phát biểu mở màn hội nghị thượ🤪ng đỉnh trực tuyến ngày 16/11.
Về phần mình, ông Tập gọi ông Biden ✤là "lão bằng hữu" và ví quan hệ Mỹ - Trung hiện nay như "h𓆏ai con tàu cần cùng chuyển hướng để tránh đâm nhau trước sóng gió đại dương".
Sau ba tiếng rưỡi hội đàm, hai lãnh đạo không đưa ra tuyên bố chung như những hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Trung trong nhiều thập kỷ qua. Cuộc gặp cuối cùng của ông Tập với cựu tổng thống Mỹ Donald Trump năm 2019 cũng kết t🦩húc mà không có tuyên bố chung nào, đánh dấu sự lao dốc trong quan hệ song phương.
Kể từ đó, quan hệ Mỹ - Trung ngày càng trở nên căng thẳng khi🦂 cuộc🔜 cạnh tranh giữa hai siêu cường tăng nhiệt. Đây được coi là yếu tố quan trọng để lãnh đạo hai nước kết nối với nhau qua một hội nghị thượng đỉnh trực tuyến, gần 10 tháng kể từ khi ông Biden nhậm chức.
Tuy nhiên, cuộc họp của ông Tập và ông Biden không mang đến bất kỳ thỏa thuận nào để các nhóm quan chức hai bên tiến hành đàm phán tiếp theo về vấn đề hạt nhân chiến lược và xung đột không gian mạng, như cách Tổng thống Mỹ đã làm trong cuộc họp thượng đỉnh với người đồng cấp Nga Vladimir Putin hồi tháng 6.
"Chúng tôi không 𝔍trông đợi bất cứ bước đột phá nào", một quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ nói sau khi hội đàm kết thúc. "Cũng không có bước đột phá nào đạt được từ hội nghị".
Màn hình chiếu cuộc họp trực tuyến giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại một nhà hàng ở Bắc Kinh hôm 16/11. Ảnh: Reuters.
Thay vào đó, hai bên đưa ra tuyên bố riêng, nhấn 💙mạnh các vấn đề tranh cãi bấy lâu và gần như không♚ thể thỏa hiệp.
Ông Biden nêu quan ngại về vấn đề nhân quyền ở 𓃲Tân Cương, Tây Tạng và Hong Kong, cũng như "các chính sách kinh tế và thương mại không công bằng" của Trung Quốc, gây tổn hại tới lao động Mỹ, theo tuyên bố của Nhà Trắng.
Trong khi đó, hãng thông tấn Xinhua đăng tuyên bố riêng, cho hay ông T🅘ập nhấn mạnh một số người Mỹ ủng hộ Đài Loan độc lập đang "đùa với lửa" và cảnh báo thế giới có nguy cơ quay lại với cuộc đối đầu siêu cường như nửa thế kỷ trước.
"Hành vi chia rẽ ý thức hệ, kết bè kéo cánh chắc chắn sẽ mang lại thảm họa cho thế giới. Hậu của của Chiến tranh Lạnh không quá xa", ông Tập nói, dường như đề cập tới một trụ cột trongꦦ chiến lược của chính quyền Biden là xây dựng liên minh "cùng chí hướng" ngăn ảnh hưởng của Trung Quốc.
Giới quan sát cho rằng cảnh báo của ông Tập là lời nhắc nhở rằng Trung Quốc vẫn là nh𒅌ững gì mà chính quyền▨ Biden coi là thách thách địa chính trị lớn nhất đối với Mỹ.
"Trung Quốc sẽ trở thành một bộ phận quan trọng của hệ thống quốc tế trong tương lai gần và điều này sẽ không thay đổi", Jake Sullivan, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ, n𒅌ói. "Chúng tôi phải học cách đối mặt với thực tế đó".
Nhà Trắng từng hy vọng tổ chức cuộc gặp trực tiếp của hai lãnh đạo để có thể thảo luận kỹ lưỡng hơn về các vấn đề song phương. Tuy nhiên, điều này không thể thực hiện được, khi ông Tập không rời khỏi đất nước trong gần hai năm qua, trong bối cảnh Covꩲid-19 vẫn diễn biến phức tạp trên thế giới.
Nhà Trắng cuối cùng quyết định xúc tiến hội nghị thượng đỉnh trực tuyến, trong bối cảnh căng thẳng song phương có nguy cơ leo thang tới năm sau, khi ông Tập bận rộn 🌊với Thế vận hội mùa đông ở Bắc Kinh vào tháng 2 và đảng 👍Cộng sản Trung Quốc sẽ tiến hành đại hội toàn quốc vào tháng 11.
Tổng thống Biden nhiều lần tuyên bố Mỹ có thể cạnh tranh quyết liệt với Trung Quốc và đối đầu trong mộ🃏t số vấn đề nhất định mà không gây ra đụng độ,🐟 dù là trên Biển Đông, biển Hoa Đông hay không gian mạng.
Ông Biden cũng muốn tổ chức cuộc họp sau khi ông bắt đầu củng cố vị thế ở trong nước. Chỉ vài giờ trước hội nghị với ông Tập, Tổng thống Mỹ ký dự luật cơ s𝔉ở hạ tầng được lưỡng đảng thông qua, được xem như minh chứng cho mục tiêu tái tập trung vào khả năng cạnh tranh quốc tế của Mỹ. Ông gần đây cũng ký đạo luật cấm một số công ty công nghệ chủ chốt của Trung Quốc như Huawei hoạt động ở Mỹ.
Tuy nhiên, trong cuộc cạnh tranh giữa hai siêu cường, những động thái củng cố nền kinh tế ở nước này đều có thể được cho là hành động "khiêu khích" ở nước kia, theo Steven Lee Myers and David E. Sanger, hai biên tập viên của NY Times.
"Cả hai lãnh đạo đều không hài lòng với tình trạng mối quan hệ và cách hành xử của nước kia", Danny Russel, cựu trợ lý ngoại trưởng tro💎ng chính quyền Barack Obama, nói. "Cả hai cũng lưu tâm tới nguy cơ một sự cố bất ngờ giữa quân đội hai nước có thể nhanh chóng vượt tầm kiểm soát".
Các chuyên gia cho rằng dù không thể hàn gắn những rạn nứt quá lớn giữa hai nước, cuộc họp thượng đỉnh đã giúp vạch ra những "lằn ranh đỏ" cũng như dựng lên các rào chắn cần thiết để hai còn tàu Mỹ - Trung không lao thẳng vào nhau.
"Tất cả những điều phù hợp đã được hai bên nói ra để ổn định mối quan hệ vốn không có sự ti🌠n tưởng lẫn nhau", Rorry Daniels, chuyên gia an ninh tại Ủy ban Quốc gia về Chính sách Đối ngoại Mỹ ở New York, nói.
Joe Biden, khi là phó tổng thống Mỹ, và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Bắc Kinh hồi tháng 8/2011. Ảnh: Reuters.
Dù thừa nhận cạnh tranh gay♒ gắt giữa hai nước, ông Tập cho rằng hợp tác về các vấn đề như biến đổi khí hậu là điều kiện đảm bảo sự ổn định cho toàn bộ mối quan hệ.
Khi hai lãnh đạo họp trực tuyến, một sự kiện khác đã diễn ra ở Bắc Kinh để tưởng nhớ các phi công Mỹ thuộc "Phi độꦐi 🐷Hổ bay", những người hỗ trợ Trung Quốc trong cuộc chiến với Nhật năm 1941-1942.
"Câu chuyện về Phi đội Hổ bay là nền tảng cho tình hữu nghị sâu sắc được tạo nên từ máu thịt của người Trung Quốc và người Mỹ", Tần Cương, đại sứ Trung Quốc tại Mỹ, nói. Thừa nhận những căng thẳng trong mối quan hệ, ông thêm rằng hai nước nên "thừa kế tình hữu nghị 𝓰thân thiện từng được bồi đắp từ chiến tranh".
Thanh Tâm (Theo NY Times)