Đại sứ Phạm Quang Vinh (trái) gặp thượng nghị sĩ Mỹ John McCain đầu năm 2015. Ảnh: NVCC.
Tháng 11/2014, khi vừa tới Mỹ đảm nhận vị trí đại sứ Việt Nam tại Washington, một trong những lãnh đạo Mỹ đầu tiên ông Phạm Quang Vinh gặ🍌p là John McCain.
"Thượng nghị sĩ khi đó bày tỏ mong muốn thúc đẩy hơn nữa quan hệ Việt - Mỹ về cả song phương và đa phương. Ông cũng mong Việt Nam phát huy vai trò tích cực hơn trong đóng góp cho hòa bình, ꦺổn định và phát triển ở châu Á - Thái Bình Dương, đặc biệt là trong an ninh, an toàn hàng hải", ông Vinh chia sẻ với một nhóm phóng viên tại nhà riêng chiều 26/8, ngay sau khi nghe tin ôngꦐ John McCain qua đời vì ung thư não.
Ông Vinh gặp lại Johnꦯ McCain vào năm 2016, trong bối cảnh Mỹ sắp có tổng thống mới. McCain cũng tái tranh cử nhiệm kỳ thượng nghị sĩ thứ ཧsáu, sau hơn 30 năm "xông pha" trong chính trường Mỹ với 2 lần tranh cử tổng thống.
"Johꦚn McCain khi đó rất tin tưởng sẽ tái đắc cử thượng nghị sĩ", cựu đại sứ Vinh cho biết. "McCain nói rằng khi ông ấy còn tiếp tục trong nền chính trị Mỹ thì ông ấy còn tiếp tục ủng hộ quan hệ Việt - Mỹ".
Cựu đại sứ cho biết John McCain lưu giữ nhiều kỷ vật về🐻 Việt Nam như những 🌸bức tranh hay bức ảnh được lãnh đạo Việt Nam tặng. Bức ảnh ghi lại khoảnh khắc McCain được cứu từ hồ Trúc Bạch được đặt tại một góc trang trọng trong phòng.
McCain từng là ♓phi công hải quân tham chiến ở Việt Nam. Khi thực hiện cuộc ném bom ngày 26/10/1967, máy bay của McCain bị bắn trúng trên bầu trời Hà Nội và rơi xuống hồ Trúc Bạch. Ông trở thành tù binh chiến tranh cho đến khi được trao trả ngày 14/3/1973.
Thượng nghị sĩ cũng rất yêu thích món ăn Việt Nam như bánh chưng và xiêu lòng với vẻ đẹp của Hạ Long. Một trong những mong muốn của ông là con tàu mang tên dòng họ gia đình, USS John S. McCain, được cập cảng thăm Việt Nam. Năm 2016 mong ước của ông thành hiện thực và năm 2017 ông thậm chí còn lên USS John S. McCain khi nó neo đậu ở cảng Cam Ranh, nhấn mạnh đꩲây là biểu tượng mạnh mẽ cho quỹ đạo tích cực của quan hệ đối tác toàn diện Việt - Mỹ.
Đóng góp cho quan hệ Việt - Mỹ
Tháng 7/1995, một hình ảnh ghi dấu ấn tron🐟g tâm trí nhiều người là hai thượng nghị🅘 sĩ John McCain l♏à John Kerry đứng hai bên Tổng thống Bill Clinton khi ông tuyên bố bình thường hóa quan hệ với V♓iệt Nam.
John McCain (cà vạt đỏ) đứng bên Tổng thống Mỹ Bill Clinton khi ông tuyên bố bình thường hóa quan hệ với Việt Nam năm 1995. Ảnh: C-span.
Cựu ♉đại sứ Vinh nhấn mạnh các thượng nghị sĩ John McCain và John Kerry là những "trụ cột" dẫn đầu nỗ lực bình thường hꦍóa quan hệ hai nước.
"Tại thời ﷽điểm chính trường Mỹ còn có nhiều ý kiến t▨rái ngược về quan hệ với một nước từng là thù dịch, John McCain đã nhận định rằng một nư𒊎ớc Việt Nam vững mạnh, tiến lên là rấ🐷t quan trọng đối với khu vực và đối với Mỹ", ông Vinh bình luận và cho biết thêm McCain đã đề cao sự hợp tác của Việt Nam trong việc tìm kiếm người Mỹ mất tích và giải quyết hậu quảꦬ chiến tranh.
Kỷ niệm về McCain mà cựu đại sứ Vinh nhớ mãi là vào tháng 7/2015, khi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Mỹ, thượng nghị sĩ đã ra tuyên bố hoan nghênh. "Có lẽ ông ấy là người đầu tiên gọi chuyến thăm đó là chuyến thăm lịch sử và thể hiện quan hệ hai nước phát triển ꩵvượt trên cả mong đợi", cựu đại sứ nói.
John McCain muốn quan hệ song phương giữa hai nước không chỉ gói gọn trong giải quyết hậu quả chiến tranh mà mở rộng ra nhiều lĩnh vực như kinh tế, chính trị và an ninh, quốc phòng. McCain có vai trò lớn để Mỹ bỏ hoàn toàn cấm vận vũ khí với Việt Nam năm 2016, khi ông là Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện. Thượng nghị sĩ cũng là người đi đầu trong việc ủng hộ bỏ những ràng buộc, thuế quá cao với cá da trơn Việt Nam. McCain từng chiếu những video về nông dân Việt Nam nuôi cá da trơn trong phiên điều trần trước thượng viện để nhấn mạnh rằng việc áp thuế cao vô🧸 lý ảnh hưởng đến cả người tiêu dùng Mỹ và cả nông dân Việt Nam.
"McCain từng tâm sự rằng ông r🐎ất muốn người dân Việt Nam tiếp tục phát triển kinh tế vững mạnh", cựu đại sứ Vinh chia sẻ.
Trong các lần đ꧟ến thăm Vi🦩ệt Nam, McCain còn mời thêm một số nghị sĩ như Sheldon Whitehouse hay Dan Sullivan đi cùng. Cựu đại sứ Vinh đánh giá ông "muốn xây dựng mạng lưới những nghị sĩ Mỹ mới,🎃 trẻ hơn làm bạn bè gần gũi với Việt Nam".
Tương lai không còn McCain
Đánh giá về tiềm năng quan hệ Việt - Mỹ khi lớp lãnh đạo có tình cảm đặc biệt với Việt Nam như McCain đang dần mất đi, cựu đại sứ Vinh cho rằng quan hệ Việt - Mỹ đã khác xưa rất nhiều. Hai bên có lợi ích chung hoặc đan xen trên nhiều lĩnh vực. Dù không còn McCain, nhiều nhà hoạch định chính sách Mỹ giờ 🐠cũng muốn thúc đẩy quan hệ với Việt Nam vì đánh giá cao vai trò của Việt nam t🎀rong khu vực.
"Nhiều doanh nghiệp Mỹ rất gắn bó với thị trường Việt Nam và ngược lại. Chính lực lượng doanh nghiệp và nhà đầu tư cũng là cầu nối thúc đẩy quan hệ", ông nói và nhấn mạnh Việt Nam cũng rất nỗ lực tranh thủ sự ủng hộ của hai chính đảng và người dân Mỹ.
"Chúng ta có những người Mỹ gắn bó với Việt Nam không phải vì một cuộc chiến tranh, không phải vì quá khứ mà là những người đã trực tiếp tham g⛦ia từng phần khác nhau trong quan hệ với Việt Nam", ông Vinh nói.