'Ép nhỏ' dự án để né Chính phủ

Nhà máy ô tô tạꦚi Bỉm Sơn hiện nay vẫn chỉ là bãi đất trống.

Vào ngày 18/7/2004, trong lễ động thổ xâ✅y dựng nhà máy ôtô Thanh Hoá, ông Tổng giám đốc VEAM đã long trọng tuyên bố: “Sau 18 tháng nữa sẽ đưa nhà máy vào sản xuất, cung ứng ôtô cho thị trường Việt Nam, các nước Đông Nam Á và Hàn Quốc. Khi nhà máy lắp ráp, sản xuất ôtô có hiệu quả, VEAM sẽ bán 49% cổ phần của nhà máy một cách rộng rãi...”.

Ban đầu, dự án nhà máy ôtô Thanh Hoá có tổng vốn đầu tư là 320 tỷ đồng (PA1) được chia làm 2 giai đoạn, với diện tích mặt bằng 16 ha, công suất 12.000 xe/năm. VEAM đã t💃rình dự án này lên Thủ tướng, Bộ Công nghiệp và Bộ Kế hoạch Đầu tư vào ngày 30/6/2003. Đây là dự án thuộc nhóm B nên thẩm quyền quản lý thuộc Bộ Công nghiệp.

Do trúng thầu mua được nhà máy xe tải Samsung nên VEAM đã quyết định sẽ chỉ đầu tư 1 lần để chuyển hầu hết nhà xưởng và thiết bị của nhà máy này về T𝕴hanh Hoá lắp đặt. Vì thế, tháng 5/2004, VEAM điều chỉnh dự án (PA2), tăng tổng vốn đầu tư lên 462,46 tỷ đồng, với diện tích mặt bằng 28,🎐72 ha và tổng công suất hàng năm lên tới 33.000 xe.

Tuy nhiên, chỉ 4🌌 tháng sau đó (9/2004), với lý do giá cả thay đổi, VEAM lại điều chỉnh dự án một lần nữa (PA3), tăng tổng vốn đầu tư lên tới 599,589 tỷ đồng, nhưng vẫn giữ nguyên diện tích mặt bằng và công suất ꦅhàng năm như PA2. Tuy nhiên, PA3 chưa phải là PA cuối cùng vì trên thực tế, VEAM chưa thể kiểm soát được mức leo thang giá ở nhiều công đoạn.

Đằng sau con số 599,589 tỷ đồng tổng mức đầu tư PA 3 của dự án là một lý do tế nhị: ﷽Các dự án vượt 600 tỷ cần đến cấp Chính phủ phê duyệt, nên con số vốn đầu tư cho dự án buộဣc phải nằm dưới ngưỡng này.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, ngay từ đầu dự án lộ ra những con số khập khiễng. Chẳng hạn, vốn lưu động PA1 và PA2 đều là 45 tỷ đồng, mặc dù tổng vốn đầu tư PA2 đã tăng lên gần gấp rưỡi, và công suất hàng năm được tăng lên ♐tới 2,75 lần. Trong lúc PA3 có tổng mức đầu tư gần gấp đôi so với PA1 (tăng trên 100 tỷ đồng🐠 so với PA2), giữ nguyên công suất như PA2, thì vốn lưu động của dự án lại bị “tụt” xuống chỉ còn 15 tỷ. Vậy mà hiệu quả dự án vẫn được khẳng định là sẽ cao.

Theo ý kiến của một số chuyên gia ngành ôtô thì vòng quay vốn lưu động của ⛦một doanh nghiệp lắp ráp của Việt Nam ở mức cao nhất chỉ có thể từ 2,5 đến 3 vòng. Như vậy, doanh nghiệp lắp ráp ôtô cần phải có vốn lưu động tối thiểu 33-40% tổng chi phí hàng năm, còn nếu so với tổng doanh thu hàng năm thì tỷ lệ này tối thiểu phải là 27-30% thì mới có thể vận hành bình thường. Vậy mà tỷ lệ vốn lưu động của dự án này chỉ đạt 11,9% so với tổng doanh thu năm thứ nhất và đạt 14,4% vào năm thứ 10 khi sản xuất đã ổn định.

Về vốn cố định, nhiều khoản đầu tư tối thiểu đã không được đưa vào dự án. Trong PA3 đang được VEAM triển khai, dự kiến sẽ sản xuất 3 loại sản phẩ꧒m gồm 2 mẫu xe tải nhẹ 1 tấn và 1,2 tấn (do VEAM tự thiết kế theo mẫu xe Samsung), 5 mẫu xe tải nặng từ 6 tấn đến 15 tấn (chuyển giao công nghệ từ tập đoàn MAZ và Daewoo) và 1 mẫu xe buýt 45 chỗ ngồi (VEAM tự thiết kế lại theo mẫu của Yutong của Trung Quốc).

Các sản phẩm này lại được sản xuất với tỷ lệ nội địa hóa trên 45% chỉ sau 3 năm. Như vậy, yêu cầu phải có đầu tư khá lớn. Chỉ riêng một hệ thống khuôn rập để sản xuất cabin 🙈cho một kiểu xe tải cũng đã tới hàng triệu USD. Đặc biệt, để lắp ráp xe buýt thì không thể thiếu các trang bị công nghệ đặc chủng cho dây chuy♚ền lắp ráp thân vỏ xe buýt gồm hệ thống gá hàn, thiết bị căng tôn và nhiều loại trang bị chuyên dùng khác nữa mà nhà máy Samsung gốc cũng không có, cần phải được đầu tư mới hoàn toàn.

Muốn bổ sung đủ các trang thiết bị tối thiểu như đã kể trên thì sẽ cần đầu tư thêm nhiều chục tỷ đồng nữa. Nhưng nếu đưa thiết bị này v൲ào thì tổng vốn đầu tư của dự ánꦆ không thể dưới mức giới hạn 600 tỷ và quyền “quyết” đầu tư dự án không thuộc Hội đồng quản trị của VEAM nữa.

(Theo Tiền Phong)