Tháng 7 đánh dấu 20 năm X-Men của đạo diễn Bryan Singer ra rạp. Không những thành công về doanh thu (296,3 triệu USD trên 75 triệu USD kinh phí), X-Men được các báo như Collider và New York Times công nhận góp phần vực lại dòng phim siêu anh hùng và mở ra cơ hội cho nh🔯iều nhân vật khác của Marvel Comics lên phim.
Trước khi X-Men ra mắt, Marvel chỉ có phim Blade (1998) là phim siêu anh hùng ăn khách duy nhất. Đối thủ của hãng - DC Comics (công ty con của Warner Bros.) - đã có tên tuổi với những phim chuyển thể xoay quanh Superman và Batman. Tuy nhiên, hãng này lại vừa chịu thất bại nặng nề với Batman & Robin năm 1997. Bộ phim nhận nhiều chê bai, nhận 11 đề cử Mâm Xôi Vàng, khiến Warner Bros. quyết định hủy phần tiếp theo Batman Unchained. Lý do thất bại - theo đạo diễn Joel Schumacher - đến từ việc Warner Bros. muốn Batman & Robin 💛phù hợp khán giả gia đình, k♑hiến cốt truyện lẫn các cảnh hành động đều rất "tầm thường".
Trailer "X-Men" phần đầu (năm 2000). Video: Youtube.
Đạo diễn Bryan Singer rút kinh nghiệm từ thất bại của đối thủ khi được chọn đạo diễn X-Men. Anh cũng không đi theo sự ghê rợn máu me từng làm nên thành công cho Blade. 🔯Singer cho ꧅bộ phim gắn liền thế giới thực, khi những dị nhân có siêu năng lực sống giữa xã hội và bị truy tố vì "khác biệt".
Ý tưởng về người đột biến đối đầu con người là trung tâm của loạt phim gốc. X-Men giới thiệu "Đạo luật Đột biến" do chính phủ Mỹ thi hành và yêu cầu các dị nhân phải đăng ký danh tính cùng sức mạnh của họ. Trong X2: X-Men United, William Stryker cố gắng kiểm soát thiết bị Cerebro để xác định vị trí của tất cả dị nhân và tiêu diệt họ. Còn X-Men: The Last Stand xoay quanh một phương thuốc ngăn chặn gen đột biến. Mỗi chướng ngại trong các phim đều xoay quanh những người đột biến vật lộn đấu tranh cho quyền lợi của họ khi bị xã hội quay lưng. Theo CBR, xung đột cốt lõi này ẩn dụ cho việc đấu tranh giành quyền lợi cho nhiều nhóm thiểu số như LGBT. X-Men đã đưa vào phim siêu anh hùng những tầng lớp ý nghĩa trong cốt truyện nhiều hơn chỉ những cảnh hành động, điều mà sau này những phim như Black Panther của Marvel hướng tới.
Theo Screen Rant, phim đã giới thiệu khái niệm "nhóm siêu anh hùng" tới khán giả. Bỏ qua hình ảnh người hùng đơn độc, bộ phim giới thiệu nhiều nhân vật xuất thân khác nhau, cùng sát cánh chiến đấu cho lý tưởng chung. Kevin Feige - Chủ tịch hiện tại của Marvel Studios, đảm nhận vai trò sản xuất trong X-Men - đã vận dụng khuôn mẫu "nhóm siêu anh hùng" cho chuỗi phim Avengers sau này. Trong khi Avengers có phim riêng cho các nhân vật trước khi tập hợp họ trong các phần phim lớn, X-Men phải đưa ra xuất thân cho các nhân vật chính cùng lúc xây dựng sự đối đầu giữa pജhe X-Men của Giáo sư X và Brotherhood ꦕ(phe của Magneto) trong phim.
X-Men cũng giới thiệu một dàn diễn viên thực lực mới cho khán giả. Anna Paquin, Famke Janssen và James Marsden đều thể hiện tròn các vai Rogue, Jean Grey và Cyclops. Nhưng lựa chọn vai cho Giáo Sư X Xavier và Magneto mới là nổi bật nhất, theo Decider. Hai diễn viên Patrick Stewart và Ian McKellen mang đến sức nặng cho hai nhân vật có triết lý đối nghịch. Screen Rant nhận xét diễn xuất của hai diễn viên gạo cội tạo ra tính chính kịch ít thấy ở các phim siêu anh hùng trước. Nerdist cũng cho rằng màn nhập vai phản diện sắt đá của Ian McKellen đã thay đổi cách xây dựng nhân vật phản diện. Thay vì chỉ làm nền cho nhân vật anh hùng, X-Men cho thấy nhân vật phản diện có thể có những quan điểm và động cơ đáng suy ngẫm. Khía cạnh này có thể thấy trong những nhân vật sau này như Doc Ock trong Spider-Man 2, Thanos trong Avengers: Infinity War và Endgame.
Hugh Jackman ra mắt Hollywood với vai diễn trong "X-Men". Ảnh: Marvel.
Phim cũng khởi động sự nghiệp Hollywood cho diễn viên Australia Hugh Jackman trong vai Logan/Wolverine. Sau X-Men, anh lặp lại vai diễn này trong các phần X2, X-Men: The Last Stand và X-Men: Days of Future Past, xuất hiện trong ba phần phim riêng (spin-off) về Wolverine, cũng như có những lần xuất hiện ngắn trong ba phim: X-Men: First Class, X-Men: Apocalypse và phim riêng Deadpool 2. Trang Forbes nhận xét Hugh Jackman đạt thành công hiếm sao nam nào ở Hollywood có được: xuất hiện trong loạt phim X-Men s🐲uốt 17 năm vജà vẫn có sự nghiệp thành công ở các dòng phim khác.
Sau 20 năm, loạt phim X-Men có 13 phần, thu về hơn 6 tỉ USD, là một trong những chuỗi phim có doanh thu cao nhất mọi thời. Về mặt chất lượng, các phim thuộc X-Men có điểm trung bình 70% trên Rotten Tomatoes. Phim riêng về Wolverine Logan (2017) nhận nhiều lời khen nhất, nhận một đề cử Oscar "Kịch bản chuyển thể xuất sắc", được cả IMDb và Rotten Tomatoes coi là hay nhất trong loạt phim. Hai phần riêng về nhân vật Deadpool (2016 và 2018) được yêu thích với tông hài hước khác lạ và táo bạo. Năm 2010, loạt phim được tái khởi động với X-Men: First Class của đạo diễn Matthew Vaughn với dàn diễn viên trẻ như James McAvoy, Michael Fassbender, Jennifer Lawrence. Đạo diễn Bryan Singer quay lại chỉ đạo X-Men: Days of Future Past (2014), được khen ngợi khi mang hai thế hệ X-Men hợp nhất꧙ trên màn ảnh.
X-Men: Apocalypse năm 2016 bị coi là một thất vọng. Nỗ lực chuyển thể tuyến truyện Dark Phoenix (2019) của Simon Kinberg cũng thất bại, có doanh thu thấp nhất loạt phim tính tới năm 2019, theo Statista. Sau khi Disney mua lại Fox đầu năm ngoái, hiện chưa có kế hoạch gì được đưa ra cho loạt phim X-Men. Bộ phim thứ 13, The New Mutants, sau nhiều lần đổi lịch chi🃏ếu hiện dự kiến ra rạp ngày 28/8.
Dàn dị nhân trẻ xuất hiện trong "The New Mutants". Video: Youtube.
Nối tiếp hiệu ứng từ X-Men đầu tiên, Marvel và 20th Century Fox đưa thêm những nhân vật ít được biết tới hơn lên màn ảnh như trong Daredevil (2003), Fantastic Four (2005) và Ghost Rider (2007), vực lại xu hướng phim siêu anh hùng ở thế kỷ 21. Trên Observer, nhà sản xuất X-Men - Lauren Shuler Donner - cũng cho rằng thành công của bộ phim giúp mở cánh cửa cho chuỗi phim Spider-Man của Sony, là nền tảng để dần mở rộng vũ trụ điện ảnh Marvel. Phim không những tạo tên tuổi cho hãng truyện tranh t𝐆rên màn ảnh mà góp phầ💮n tạo nên chỗ đứng của dòng phim anh hùng trong văn hóa đại chúng.
Phương Hà