Toni Morrison của 30 năm trước

Yardley Jonathan -

33 năm trước, Toni Morrison chưa phải là một người nổi tiếng. Lúc bấy giờ, Morrison đã xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tay "The Bluest Eye" (Con mắt xanh biếc - 1970), bà là biên tập viên NXB Rando♏m House và là giảng 𒀰viên thỉnh giảng tại một trường đại học ở New York. Ngoài 40 tuổi, Morison ly dị chồng, một mình nuôi hai đứa con nhỏ, bà bắt đầu được giới nghiên cứu để mắt đến nhưng vẫn là một tác giả vô danh đối với công chúng.

Nhà văn Toni Morrison.

Tôi đã viết về Sula một cách nhiệt tình. Tác phẩm được đông đảo độc giả đón nhận và lọt vào vòng đề cử giải National Book dành cho thể loại tiểu thuyết. Từ đó, sự nghiệp của Morrison cất cánh. Song of Solomon (Bài ca của Solomon - 1977), Tar Baby (1981) và Beloved (Người yêu dấu - 1987) đ𝕴ưa Morrison trở thành một tác giả ăn khách, chủ nhân của một loạt giải thưởng: Giải National Book do Hiệp hội các nhà phê bình trao tặng, giải Pulitzer và quan trọng nhất là chiếm lĩnh Nobel Văn học 1993. Bà trở thành một trong những nhà văn lớn nhất của nước Mỹ, cùng với mật độ xuất hiện không nhỏ trên các sô truyền hình cùng với Oprah Winfrey. Tên tuổi của Morrison đã được biết đến trên toà🐻n thế giới. Bây giờ, ở độ tuổi 70, Morrison đã rời bỏ cương vị quan trọng của mình tại Princeton nhưng danh tiếng của bà vẫn tiếp tục nổi như cồn.

Nhìn lại Sula, tôi muốn gợi lại vài điều vẫn lẩn quất trong tâm trí. Những gì tôi còn nhớ là dù rất thích cuốn sách nhưng ký ức của tôi về nó đã mơ hồ. Tôi muốn tìm hiểu cuộc sống của cuốn sách sau 3 thập kỷ. Tôi cũng có vài kỷ niệm với cuốn Beloved của Morrison. Khi tác phẩm này được phát hành, trong bài viết của mình, tôi tán dương văn phong tinh tế và đấy hấp lực của cuốn sách nhưng chỉ trích: "Đây là cuốn tiểu thuyết mà chủ đề đóng vai trò quan trọng hơn bản thân nhân vật và những yếu tố con người". Tôi cũng đã rất thất vọng với Love - cuốn sách xuất bản năm 2003 của Morrison. Đó là một tác phẩm, theo tôi là "trì trệ, nhạt nhẽo, thiếu hấp dẫn... vụng về và khó hiểu". Tôi tự hỏi không biết có phải vì mình đã không nhận ra thiên hướng của nhà văn từ Sula hay tại đó ꩵlà kết quả của thứ ☂danh tiếng mà tác phẩm này đã mang đến cho bà.

Trong lời phát biểu tại Hội chợ xuất bản quốc tế Vintage 2004, Morrison giải thích, Sula là một tác phẩm đậm màu sắc chính trị. Nhưng vào năm 1973, Sula được đánh giá cao ở tính hài hước, nghệ thuật đối thoại, nghệ thuật xây dựng nhân vật và đặc biệt là chân dung của một lớp người Dưới đáy - cộng đồng người da đen ở Medallion (Ohio). Nói cách khác, theo tôi, Sula không chỉ là một cuốn tiểu thuyết mang luận điểm chính trị mà còn là một câu chuyện hiếm thấy, đầy cảm động về con n♎gười.

Cũng trong bài phát biểu 𝕴này, Morrison đã ꧃thành thật thuật lại cuộc sống của bà khi bắt tay vào viết cuốn sách này.

"Khi viết Sula, tôi đang sống ở Queens và làm việc trong một văn phòng ở Manhattan. Mùa thu và mùa đông thì bỏ mặc hai đứa con cho nhà trường và những người trông trẻ; mùa hè thì cho chúng về bà ngoại. Lúc bấy giờ tôi kẹt tiền đến nỗi rơi vào cả những tình cảnh cười ra nước mắt. Mỗi một đợt thanh🗹 toán tiền tཧhuê nhà đối với tôi là cả một sự kiện. Đi mua sắm, tôi cũng phải luôn dè dặt trước những mặt hàng vô cùng thiết yếu. Nhưng điều quý giá của những năm tháng đó là tôi được trải nghiệm và gần gũi với cuộc sống của những phụ nữ phải chịu cảnh nuôi con một mình. Hình ảnh họ đã dần dần xuất hiện trong đầu óc tôi".

Những suy nghĩ này của Morrison đã được chuyển tải vào nhân vật S🍎ula Peace, cháu gái của Eva Peace, con gái của Hannah Peace, người bạn thân thiết của Nel Wright - họ đều là những người sống Dưới đáy.

Cuộc sống của 4 người phụ nữ là những gì được đề cập đến trong tác phẩm. Chủ đề của cuốn sách được tác giả tóm gọn lại trong những câu văn như sau: "Cái gì làm nên tình bạn giữa những người phụ nữ với nhau trong một cuộc sống thiếu vắng bóng dáng của người đàn ông? Đâu là những con đường rộng mở cho những phụ nữ da đ𝕴en bên ngoài cộng đồng quen thuộc của họ?...". Bốn người phụ nữ đã đối mặt với những vấn đề này theo những cách thức khác nhau.

"Sula" là Toni Morrison trước khi bà trở thành một tên tuổi lớn, trước khi bà trở thành một nữ phát ngôn, trước khi bà ♓có những niềm đam mê chính trị nhiều hơn là đam mê con người - nhưng đó mới chính là một Toni Morrison ᩚᩚᩚᩚᩚᩚ⁤⁤⁤⁤ᩚ⁤⁤⁤⁤ᩚ⁤⁤⁤⁤ᩚ𒀱ᩚᩚᩚmà tôi thích.

Hà Linh dịch

(Nguồn: Washington Post)