Chiều 5/3, Mensun Bound đang trên chiếc tàu phá๊ băng Agulhas II ở biển Wedꩲdell tại Nam Cực cùng với đoàn thám hiểm Endurance22. Họ săn lùng những gì còn sót lại từ hàng thế kỷ trước của con tàu Endurance của Ernest Shackleton, nhà thám hiểm nổi tiếng người Ireland gốc Anh.
Họ đã sử dụng thiết bị lặn không người lái cả ngày lẫn đêm trong suốt hai tuần, quét đáy biển bằng hệ thống định vị thủy âm (sonar) để tìm con tàu gỗ dài gần 44 m. Con tàu này mắc kẹt ở vùng biển đầy băng trôi và bị chìm tại biển Weddell vào năm 1915, khi Shac𒆙kleton nỗ lực trở thành người đầu tiên vượt qua Nam Cực. Tuy Shackleton và 27 thủy thủ đều may mắn sống sót, con tàu của ông đã mãi mãi nằm lại ở vùng🌌 biển băng giá này.
Cho đến chiều 5/3, đoàn thám hiểm của Bound chưa tìm được bất kỳ dấu hiệu nào về Endura൲nce dưới vùng biển phủ đầy băng và chỉ còn 4 ngày trước khi tàu phá băng phải quay trở lại cảng ở Cape Town♐, Nam Phi.
Ông Bound, người từng mô tả Endurance là "xác tàu đắm không thể tiếp cận" vì nó ở vùng biển quá xa xôi và khắc nghiệt, và trưởng đ🌞oàn thám hiểm John Shears cần thời gian ♍nghỉ ngơi. Tới 16h cùng ngày, họ rời tàu và đi đến một tảng băng cách đó khoảng 1,6 km để thư giản. Khung cảnh tuyệt đẹp và thậm chí còn có vài chú chim cánh cụt Adélie gần đó.
Menson Bound (trái) và John Shears đứng trước tàu phá băng Agulhas II. Ảnh: NY Times.
Khi trở lại tàu, họ đư♚ợc gọi tới gặp Nicolas Vincent, người theo dõi các yếu tố dưới nước của cuộc thám hiểm. Vicent giơ điện thoại cho họ xem một bức ảnh và nói "tôi muốn cho các anh thấy Endurance".
"Đó là bức ảnh tuyệt đẹp đầu tiên của con ಞtàu", Bound kể. "Nó đẹp tới mức khó tin".
Trong khi Bound và Shears rời tàu, thiết bị lặn đã gửi về một số h🌠ình ảnh sonar đáng chú ý. Không giống như một số báo động giả trước đó, hình ảnh lần này cho thấy nó rõ ràng là một con tàu và đó chỉ có thể là Endurance.
Hình ảnh mà Vincent có trong điện thoại là hình ảnh đầu tiên về con tàu kể từ khi nó được chụp bởi nhiếp ảnh gia nổi tiếng Frank Hurley của S📖hackleton, kh💖i Endurance bị mắc kẹt giữa biển băng.
Bốn ngày sau, phát hiện⛦ này được công bố với thế giới cùng một vài bức ảnh và video ngắn. Endurance ở trong tình trạng tương đối nguyên vẹn, tên của nó vẫn được khắc trên đuôi tàu, tấm kính vẫn còn nguyên vẹn, trong khi các tấm ván của thân tàu vẫn gắn kết với nhau. Bound, người đóng góp nhiều cho ngành khảo cổ, đã mô tả Endurance là "xác tàu đắm bằng gỗ tốt nhất mà tôi từng thấy".
Đoàn thám hiểm, được tài trợ hơn 10 triệu USD từ một nhà hảo tâm giấu tên, đã rời Nam Phi vào đầu tháng 2. Họ đến 💃khu vực tìm kiếm rộng khoảng 388 km2 vào ngày 16/2.
Một cuộc thá🍌m hiểm cách đó ba năm đã kết thúc mà không thu được kết quả gì khi họ mất kết nối với thiết bị lặn không người lái. Lần này, đoàn thám hiểm mang hai thiết bị lặn không người lái, trong đó có một cái dự phòng.
Những thiết bị lặn này có thể hoạt động độc lập dưới nước, do đã được lập trình sẵn với tọa độ và mẫu tìm kiếm. Tuy nhiên, không giống các thiết bị lần trước, chúng được kết nối với tàu phá băng bằng một sợi cáp quang mỏng, dài hàng km. Sợi cáp sẽ truyền tải hình ảnh thu được về tàu theo thời gian thực, hoặc được sử 🐬dụng để gửi tín hiệu điều khiển thay đổi hướng cho꧅ thiết bị lặn.
Chad Bonin, người giám sát hoạt động của thiết bị lặn, cho biết thiết bị lặn chính được đặt tên là Ellie, theo t💦ên đảo Voi (Elephant), nơi Shackleton và 𒁏27 thuyền viên đã đi thuyền tới sau khi Endurance bị chìm. Đến ngày 5/3, Ellie đã thực hiện 30 lần lặn.
Hành trình cuối của tàu Endurance và vị trí tìm thấy xác tàu đắm. Đồ họa: BBC.
Quá trình tìm kiếm đã gặp vài trục trặc ban đầu. Cáp quang từng bị đứt và phải được nối lại. Nước quá lạnh và áp suất lớn ở độ sâ༺u hơn 3 km đã gây ra sự cố với một trong những động cơ đẩy. Ngoài ra, họ cũng gặp vài vấn đề khi dùng tời để đưa thiết bị lặn nặng 1,36 tấn xuống nước.
"Sau khi giải quyếtꦯ xong những sự cố này, mọi thứ sau đó khá thuận🌊 lợi", Bonin chia sẻ. "Kể từ đó nó liên tục lặn tìm kiếm hết lần này tới lần khác. Mỗi lần lặn kéo dài 4-8 giờ, cần vài giờ sạc pin giữa các lần lặn".
Thiết bị🅠 lặn được trang bị máy quét radar ở hai bên, có thể quét vùng đáy biển rộng hàng km trong khi di chuyển cách đáy gần 70 m. Ông Bonin và những người khác theo dõi hình ảnh qua màn hì🐲nh máy tính ở một phòng điều khiển dưới khoang tàu.
"Đáy biển Weddell khá bằng phẳng. Vì vậy, bất༺ kỳ cái gì nổi lên tr🥂ên bề mặt đều sẽ được phát hiện", ông nói.
Phần đuôi tàu Endurance tại biển Weddell ở Nam Cực. Ảnh: NY Times.
Trong hơn hai tuần, nhóm đã phát hiện một số điều đáng chú ý, nhưng sau khi kiểm tra kỹ hơn, tất cả đều không phải là Endurance. Tuy nhiên, ngay c🌄ả khi đoàn sắp tới lúc phải quay về, Bonin vẫn rất lạc quan.
"Mỗi ngày tôi đều đi 🍨bộ trên boꦕong tàu và nói 'hôm nay là ngày tìm thấy'", ông nhớ lại.
Khi lần đầu tiên nhìn thấy bức ảnh hôm 5/3𒊎, ông rất hào hứng nhưng cũng thận trọng. "Phản ứng đầu tiên của tôi là chúng tôi🐈 tìm thấy nó rồi, nhưng phải kiểm tra đã", ông nói.
Không mất nhiều thời gian để tìm ra câu trả lời sau đó. Họ sử dụng camera độ phân giải cao và thiết bị khảo sát bằng laser để thu hình ảnh chi tiết hơn. Bound tin rằng xác tàu được bảo quản tốt nhờ 🧸nước lạnh và không có giun ký sinh ăn gỗ như những nơi khác.
Nhờ nước trong, camera của thiết bị lặn có thể ghi lại nhiều chi tiế🃏t ﷽đáng chú ý, như một chiếc ủng của thủy thủ, một vài mảnh gỗ hay hình ảnh cabin được thấy qua cửa sổ kính. Những hình ảnh và bản scan sẽ được dùng cho tài liệu giáo dục và triển lãm.
"Chúng tôi tới đó, phát hiện, kiểm tra chi tiết", Bound nói. Sau đó họ rời đi mà không chạm vào bất kỳ thứ gì bởi xác tàu này được bảo vệ theo Hiệp ước Nam Cực. Trước khi rời biển Weddell, đoàn thám hiểm đã tổ chức tiệc mừng trên băng, bằng cách dựng vài chiếc lều lớn cùng 🧸đồ ăn, thức uống và âm nhạc.
Tàu phá băng đang trở về Cape Town và dự kiến hành trình sẽ mất khoảng một tuần. Ngày 11/3, tàu đã dừng ở Grytviken, từng là một trạm săn cá voi trên đảo Nam Georgia, lãnh thổ hải ngoại của Anh. Shackleton và 5 thuyền viên từng ꦏđặt chân tới hòn đảo này vào tháng 5/1916 sau hành trình dài khoảng 1.287 km trong 16 ngày, vượt qua Nam Đại Dương bằng một chiếc thuyền cứu sinh.
Xác tàu Endurance tại biển Weddell ở Nam Cực. Ảnh: NY Times.
Sau khi giải cứu xong những thủy thủ còn lại ở đảo Voi, Shackleton đã trở về Anh. Sau đó ông tổ chức một chuyến thám hiểm Nam Cực khác và trở về đảo Nam Georgia năm 1921, nơi 🐭ông qua đời vì một cơn đau tim ở tuổi 47.
Shackleton được chôn cất ở đó và các thành viên đội thám hiểm đã đến thăm mộ ông, để lại những hình ảnh mới nhất về con tàu Enduran♏ce trên tấm bia đá.
"Chúng tôi đã kết thúc chuyến thám hiểm lịch sử bằng một chuyến thăm Nam Georgia. Tại đây chúng tôi đã thăm mộ ngài Ernest Shackleton và mang con tàu trở lại với ông ấy qua những bức ảnh"ꦉ, Stefanie Arndt, nhà khoa học từ Viện Alfred Wegener của Đức và là thành viên đoàn thám hiểm, chia sẻ trên Twitter.
Thanh Tâm (Theo NY Times)