Trong chuyến thăm tới Việt Nam từ 7-11/1, ông Yukiya Amano đã có buổi trao đổi với báo chí vào sáng 8/1 về ♋vai trò của điện hạt nhân, xu thế của các nước trên thế giới, và ông cũng đưa ra lời khuyên cho Việt Nam trong lĩnh vực này.
Tổng giám đốc Yukiya Amano. Ảnh: N.Hiệp.
- Ông có nhận định gì về tương lai của điện hạt nhân?
- Sau tai nạn Fukushima, niềm tin của cộng đồng quốc tế với điện hạt nhân bị suy giảm nhiều. Minh chứng rõ nhất là nước Đức quyết định chấm dứt điện hạt nhân sớm hơn kế hoạch. Nhiều người cũng nghĩ điện hạt nhân sẽ không còn tương lai. Nhưng giờ nhìn lại bức tranh ấy rất khác. Nhiều nước vẫn đặt niềm tin vào điện hạt ﷽nhân nhằm đảm bảo an ninh năng lượng, bởi nó có nhiều ưu điểm như không sản sinh ra các khí gây hiệu ứng nhà kính; giá thành không thay đổi so với nhiên liệu hóa thạch; và cung cấp nguồn điện năng ổn định.
IAEA dự đoán, theo kịch bản cơ sở thì tới năm 2030, điện hạt nhân sẽ tăng trưởng thấp nhất là 17%; còn theo kịch bản cao điện hạt nhân có thể tăng lên 94%. Vì vậy sau Fukushima, nhiều quốc gia trên thế giới chú trọng tới điện hạt nhân. Tôi đã đi thăm Nga, Nam Phi vꦦà thấy rằng tại các nhà máy ở đây 🉐việc thử nghiệm về khả năng chống tai nạn nghiêm trọng đã được quan tâm hơn. Có thể nói rằng, các nhà máy điện hạt nhân đã an toàn hơn rất nhiều so với trước sự cố từng xảy ra ở Nhật Bản.
- Việt Nam chuẩn bị xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân ở Ninh Thuận, nhưng chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực này khiến nhiều người dân lo ngại. IAEA có lời khuyên gì?
- Hiện trên thế giới có khoảng 30 quốc gia ♈sử dụng điện hạt nhân, một số quốc gia khác cũng đang muốn phát t💦riển lĩnh vực này.
Theo quan điểm của tôi, không chỉ Việt Nam và nhiều nước từng phát triển điện hạt nhân từ khi họ chưa có kinh nghiệm. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ và giúp các nước phát triển điện hạt nhân an toàn, an▨ ninh và bền vững. IAEA đã đưa ra bộ hướng dẫn gồm 19 hạng mục khác nhau để các nước tham khảo khi bắt đầu xây dựng điện hạt nhân lựa chọn địa điểm, đào tạo nhân lực.
Thời gian qua, Việt Nam có nhiều tiến bộ trong việc này như lập báo cáo khả thi. Tuy nhiên, tôi khẳng định lại rằng còn nhiều việc phải là🗹m để có thể thành công trong điện hạt nhân. Vì vậy, một trong những mục đích mà tôi đến Việt Nam lần này là để làm thế nào tăng cường hơn nữa hợp tác giữa Việt Nam và IAEA trong phát triển hạt nhân. Tôi cũng đã nhận được cam kết vững chắc từ phía lãnh đạo Việt Nam về vấn đề này. Bản thân tôi cũng khẳng định rằng, chúng tôi sẽ làm mọi thứ để giúp Việt Nam tiến hành thà♕nh công dự án nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.
- Cụ thể IAEA sẽ giúp Việt Nam như thế nào?
- IAEA sẽ cử đoàn công tác, khảo sát, đánh giá gồm các chuyên gia hàng đầu thế giới tới Việt Nam theo đề nghị của Việt Nam để thảo luận các vấn đề như cơ sở hạ tầng, an 🐲toàn và các vấn đề khác liên quan đến năng lượng hạt nhân. Từ đó, IAEA sẽ biết Việt Nam cần gì và Việt Nam cũng có thể học hỏi chuyên gia quốc tế những kinh nghiệm tốt trong việc phát triển điện hạt nhân.
IAEA còn 🗹lên kế hoạch đưa đoàn công tác trên sang Việt Nam hàng năm để giúp Việt N𒐪am ứng dụng năng lượng nguyên tử.
Bên cạnh đó, IAEA còn hỗ trợ Việt Nam thông qua các dự án hợp tác kỹ thuật. Trong giai đoạn 2012-2013, ngân sách mà IAEA hỗ trợ cho các dự án này là khoảng 1ꦓ triệu euro, trong đó bao gồm cả dự án phát triển hạ tầng, an toàn điện hạt nhân. Ngoài ra, IAEA cũng hỗ trợ Việt Nam thông qua dự án về năng lượꦇng nguyên tử như nâng cấp hệ thống phòng thí nghiệm, hay dự án quản lý chất lượng thực phẩm cho xuất khẩu.
- Một quốc gia chưa có kinh nghiệm làm điện hạt nhân như Việt Nam, thì cần bao nhiều thời gian nữa để chuẩn bị cơ sở hạ tầng, đặt kế hoạch xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên vào năm 2014 thưa ông?
- Không có khoảng thời gian cố định nào cho việc phát triển mộ🦋t nhà máy điện hạt nhân. Thông thường, việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên sẽ mất 10-15 năm kể từ giai đoạn lên kế hoạch, nhưng thời gian này ở các quốc gia phát triển có thể ngắn hơn.
Thời gian không phải vấn đề chínꦫh, mà vấn đề chính là làm thế nào để chuẩn bị cẩn thận, kỹ lưỡng. Vì thế, Việt Nam không nên quá vội vàng, gấp gáp, vì đây là dự án lớn với một quốc gia mới phát triển điện h🌊ạt nhân như Việt Nam, trong khi việc sử dụng điện hạt nhân trong vài thập kỷ sắp tới.
Hương Thu