"Little black dress" (LBD - váy cocktail hoặc đầm dạ hội màu đen, cắt may đơn giản và ngắn) ra đời trong thập niên 1920, công đầu thuộc về nhà thiết kế Pháp Coco Chanel. Tháng 10/1926, Coco giới thiệu bản vẽ chiếc váy đen dài tới đầu gối trên tạp chí Vogue của Mỹ. Thiết kế có đường cắt thẳng, đơn giản và không kìm hãm cơ thể nꦡgười mặc như corset hay che giấu đường cong như⛦ váy dài phổ biến trước đó.
Trước khi thiết kế này ra đời, suốt thời kỳ Victoria (năm 1837 tới 1901), màu đen vốn được coi như màu của tang tóc - những góa phụ thường mặc chúng ít nhất trong bốn năm, hay là màu đồng phục của người hầu. "Chiếc váy đen nhỏ" mở ra một chân trời mới về thời trang. Vogue mô tả bộ váy của Chanel như phiên bản ôtô mà෴u đen Model T của Henry Ford - chiếc xe phổ biến với tầng l♏ớp trung lưu Mỹ bởi giá thành và chi phí bảo trì thấp - và dự báo đây là mặt hàng được mọi tầng lớp phụ nữ yêu chuộng.
Bản vẽ chiếc váy đen đầu tiên của Chanel đăng trên tạp chí Vogue, cũng là lần đầu tiên thuật ngữ "little black dress" được sử dụng. Ảnh: Chanel/ Courtesy Vogue Paris.
Đúng như nhận định, Chanel đưa váy đen vào địa hạt thời trang, phổ biến suốt những năm sau đó, đặc biệt trong thời kỳ Đại suy thoái thập niên 1930 và Chiến tranh Thế giới thứ hai bởi tính tiện dụng và kinh tế. Năm 1947, Christian Dior nâng cấp chiếc váy lên một bản sexy hơn - thắt eo, chân váy xòe dài ngang bắp chân - trong bộ sưu tập New Look, thay đổi cách ăn mặc của phụ nữ lúc này.
Trong bộ sưu tập Dior "The New Look", chiếc váy đen trở thành biểu tượng cho vẻ đẹp quyến rũ, sắc sảo của phụ nữ. Nguồn: Youtube.
Sự trỗi dậy của Hollywood những năm 1940 tới nửa đầu thập niên 1950 càng giúp LBD được ưu ái. Trang phục lên phim The Asphalt Jungle (1950), Princess Grace of Monaco (1955), That Kind of Woman (1959)... cùng sự phổ biến của vải vóc, đặc biệt là vải dệt kim, càng khiế𒉰n kiểu váy đen tiếp cận người dùng hơn.
Dù Coco Chanel là người khai sinh, Hubert de Givenchy là người đưa "little black dress" lên hàng kinh điển. Năm 1961, Givenchy thiết kế trang phục cho phim Breakfast at Tiffany's. Khi nhân vật Holly (Andrey Hepburn đóng) dừng chân trước cửa hiệu trang sức Tiffany trên đường phố New York buổi sớm mai, cô diện bộ váy ôm thân có phần cổ trước đơn giản, phía sau được cắt khoét để lộ một phần vai. Ở cô toát ra thần thái của một phụ nữ thành thị tự tin, táo bạo và tinh tế. Trang phục được CNN đánh giá mang tới vẻ đẹp thanh lịch, trang nhã nhưng được thể hiện bằng cách thức đơn giản nhất. Nhà sử học thời trang Valerie Steele - trong cuốn sách The Berg Companion to Fashion (2010) - cho rằng🔥 đây là "bộ váy đen nổi tiếng nhất lịch sử thời trang".
"Little black dress" xuất hiện trong cảnh mở đầu phim "Breakfast at Tiffany’s". Nguồn: Youtube.
Đến nay, LBD tạo cảm hứng cho hàng trăm nhà thiết kế như Saint Laurent, Chanel, Dior, Tom Ford, Carolina Herrera, Prada... Các ngôi sao như: Katy Perry, Kendall Jenner, Kristen Stewart, Kate Moss, Britney Spears, Beyonce... nhiều lần chọn váy màu đen trong các sự kiện. Ở Việt Nam, Đỗ Mạnh Cường từng tổ chức show thời trang Huyền thoại những chiếc đầm đen năm 2016. Nhà thiết kế Chung Thanh Phong đưa đầm đen vào bộ sưu tập Xuân Hè 2020. Nhà mốt kế nghiệp Chanel, K✅arl Lagerfield, từng lý giải sự phổ biến của váy: "Đó là chiếc đầm khiến bạn không quá tầm thường hoặc quá kiểu cách trong bất kỳ trường hợp 🅠nào".
Công nương Diana mặc chiếc váy đen hở ngực táo bạo của nhà thiết kế Hy Lạp Christina Stambolian, xuất hiện tại một sự kiện năm 1994, cùng ngày chồng bà - Thái tử Charles - thừa nhận ngoại tình. Ảnh: Reuters.
LBD 💯được xem là đại diện ch🍬o vẻ đẹp quyến rũ và quyền lực. Đầm đen hở ngực công nươꦦng Diana mặc năm 1994 khi biết chồ♋ng mình - thái tử Charles ngoại tình - vẫn được báo chí ca tụng là "chiếc đầm báo thù". Cựu Đệ nhất phu nhân Mỹ Michelle Obama diện chiếc váy đen trang nhã của nhà mốt Michael Kors trong bức chân dung đầu tiên tại Nhà Trắng, tháng 2/2009. Chín năm sau, công nương xứ Sussex - Meghan Markle - xuất hiện với đầm đen của nhà thiết kế Emilia Wickstead tại dinh thự của Đại sứ Anh ở Dublin, Ireland.
Nhiều bộ phim, liveshow ca nhạc, triển lãm nghệ thuật đều lấy tên The Little black dress để kể về người phụ nữ. Bảo tàng lịch sử Washington tổ chức triển lãm về sự phát triển LBD (từ tháng 8 tới tháng 10 năm ngoái)🍌, mượn lời Coco Chanel: "Thời trang không chỉ tồn tại trong trang phục. Thời trang là bầu trời, mặt đất. Thời trang có liên hệ mật thiết với những ý tưởng, cách ta sống, những gì đang diễn ra".
Bộ sưu tập "Huyền thoại những chiếc đầm đen" năm 2016 của Đỗ Mạnh Cường. Video: Nhật Quang.
Bảo Thư (Theo Vogue, NY Times)