Hơn một năm rưỡi Covid-19 càn qꦏuét khắp thế giới, y bác sĩ và các nhà khoa học đúc kết được nhiều cách điều trị khác nhau, từ dùng thuốc steroid, kháng virus đến liệu pháp huyết tương. Trong đó một kỹ thuật hiệu quả và không tốn kém, là lật sấp bệnh nhân để giảm á🔥p lực lên phổi.
Theo New York Times, đây được gọi là kỹ thuật proning, giúp cải thiện nhịp thở của người suy hô hấp. Nằm sấp giúp mở các đường dẫn khí trong phổi đã bị nén bởi dịch lỏ♎ng - tình tr꧃ạng do nCoV gây ra.
Tư vấn trực tuyến trên VnExpress sáng 24/7, PGS.TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện phổi Trung ương, cũng cho biết nằm nghiêng và nằm sấp khi mắc Covid-19 giúp bệnh nhân đỡ khó thở.
"Cơ chế của nó là sự thℱay đổi huyết động trong các hệ thống mạch máu phổ♐i. Khi nằm sấp, hệ thống thông khí tốt hơn, huy động được phế nang ở sau lưng nhiều hơn", ông Nhung nói.
Cách này có thể áp dụng cho F0 nhẹ đang ở nhà. Tuy nhiên, ông 💃Nhung khuyến cáo các trường hợp khó thở đến nỗi phải thay đổi tư thế dứt khoát cần đưa vào bệnh viện, không thể tự điều trị tại nhà.
"Chỉ riêng động tá✅c nằm sấp không đủ để cứu mạng chúng ta. Chúng ta cần báo cáo khi có bi🎐ến chứng trở nặng. Khi nhịp thở trên 24 lần một phút, nếu đo bão hòa oxy dưới 94%, cảm thấy mệt và rất khó thở, tức ngực, cần báo ngay hệ thống y tế để được nhập viện", ông nói.
Theo tiến🍨 sĩ Michelle Ng Gong, trưởng bộ phận hồi sức tích cực (ICU), Đại học Y Albert Einstein và Hệ t🌊hống Y tế Montefiore tại Mỹ, khi bệnh nhân nằm ngửa, tim ở trên đỉnh phổi và tạo sức ép lên nó.
"Khung xương không thể hoạt động bình thường vì đang đè lên giường", bà nói. Nếu cho người mắc Covid-19 nằm sấp, phần sau của phổi mở ra, cho 𒁏phép phế nang hoạt động dễ dàng hơn.
Ngoài rܫa, phần lớn phổi nằm ở phía sau cơ thể người. Vì vậy, khi bệnh nhân nằm úp sấp, áp lực lên phổi sẽ giảm thiểu.
Hình minh hoạ khi nằm sấp, phổi ở phía trên tim, khi nằm ngửa, tim đè lên phổi và tạo áp lực. Ảnh: NY Times
Trước đại dịch, kỹ thuật proning được sử dụng cho những người phải thở máy, song không thường xuyên như hiện nay, phần vì việc lật úp bệnh nhân tốn khá nhiều công sức. Nă☂m 2013, các chuyên gia Pháp công bố một nghiên cứu trên Tạp chí Y học New England, cho thấy người bệnh suy hô hấp cấp tính (ARDS) và phải thở máy có tỷ lệ tử vong thấp hơn nếu được đặt nằm sấp. Kể từ đó, tùy theo mức độ triệu chứng, các bác sĩ Mỹ bắt đầu lật úp bệnh nhân có dấu hiệu suy hô hấp.
Các nghiên cứu sau này cũng cho thấy kết quả tương tựไ. Tuy nhiên trước đại dịch,🐈 kỹ thuật lật sấp chỉ được sử dụng cho khoảng 15% bệnh nhân ARDS phải đặt nội khí quản.
Trong dịch Covid-19, nhi✃ều♒ bệnh viện không chỉ áp dụng phương pháp trên với người được đặt nội khí quản, mà cả bệnh nhân đang khó thở nghiêm trọng. Tại ICU, bác sĩ yêu cầu lật sấp bệnh nhân để họ không cần sử dụng máy thở. Tại phòng cấp cứu và những khu điều trị thông thường, bác sĩ thử kỹ thuật proning cho người có triệu chứng không nghiêm trọng. Trên lý thuyết, điều này giúp họ hồi phục nhanh hơn.
Tiến sĩ Corey Hardin, khoa phổi Bệnh viện Đa khoa Massachuseﷺtts, Mỹ, cho biết: "Nhiều bằng chứng cho thấy proning tꦗhực sự làm giảm tỷ lệ tử vong".
Ở nhiều bệnh nhân suy hô hấp cấp, chỉ🐈 một lượng nhỏ phế nang bị xẹp xuống. Do đó, nếu đặt nội khí quản quá sớm, áp suất trong máy thở có thể làm phồng những phế nang chưa xẹp.
Tại Bệnh viện Massachusetts, khoảng một phần ba số bệnh nhân Covid-19 thở mꦑáy được điều trị bằng cách thức này, thường là các ca nặng nhất. Đối với những người có triệu chứng nhẹ hơn, nằm bên ngoài ICU, đội ngũ bác sĩ cũng khuyến khích tự nằm sấp. Tuy nhiên thời gian rút ngắn xuống còn 4 giờ một ngày, bởi lật úp suốt 16 tiếng mà khô♛ng sử dụng thuốc an thần là điều khó khăn.
Bác sĩ kiểm tra một bệnh nhân Covid-19 được lật sấp tại Trung tâm Y tế Đại học Rush, tháng 5/2020. Ảnh: NY Times
Song các chuyên gia khuyến cáo vẫn cần thận trọng khi lật úp bệnh nhân. Tiến sĩ Gong cho biết: "Một số bệnh nhân có l🅷ượng oxy máu rất thấp. Hành động đơn giản là xoay họ sang một bên, chưa nói đến lật úp, cũng khiến mức oxy giảm xuống". Bà cũng ví kỹ thuật này như "một cuộc chiến".
"Bạn cần xoa﷽y chuyển cơ thể họ sao cho không làm bung ống khí, không có thứ gì vô tình rơi ra, không làm bệnh nhân ngừng tim. Điều nà📖y cần sự phối hợp của cả nhóm", bà nói.
Tại Mỹ, nhằm hạn chế tiếp xúc, bệnh viện bố trí nhóm bác ꩵsĩ nhỏ hơn để lật úp sấp bệnh nhân. Bệnh nhân phải nằm ngửa định kỳ, vì tư thế này vẫn thuận tiện hơn cho công tác🎉 điều dưỡng.
Thục Linh