Khi những đứa trẻ 15, 16 tuổi của xã Ea H'Leo (huyện Ea H'Leo, tỉnh Đắk Lắk) ấp úng khai trước tòa chúng ném đá lên xe khách chạy qua chỉ để cho vui, tôi tin chúng nói thật. Mặc dù hậu quả của sự "vui" ấy là một người vô can bị gãy sống mũi, mất một con mắt, cò𝐆n chúng vào tù. Bởi vì ở nông thôn có trò gì để chơi cho vui đâu. Gần nhà tôi ở phường Long Phước, quận 9, TP HCM, có nhà văn hóa của phường kèm sân cỏ rất rộng. Nhưng cái nhà văn hóa đó buồn tênh cả năm trừ vài hôm lễ lạt cần làm mít tinh. Sân bóng cũng chỉ nhộn nhịp vài lần nh꧋ững dịp trường học tổ chức cuộc thi hay hội thao. Còn thì vắng tanh vắng ngắt, chẳng ai vào đó vì không còn trò nào thu hút, hấp dẫn. Rạp chiếu phim xa vợi. Trung tâm giải trí tập trung hết ở nội thành.
Tôi thường xuyên đi tàu lửa và nhìn thấy cảnh này: ở các thôn xóm ven những ga xép, chiều chiều, cả ngư🥃ời già, thanh niên choai choai lẫn trẻ con rất hay ra ngồi gần đường ray vì không gian nơi này thoáng rộng. Họ vừa hóng gió, vừa ngắm đoàn tàu chạy ngang qua. Trong cái nắng tà nhàn nhạt của buổi chiều nông thôn yên ắng, giờ cơm vừa qua nhưng chưa đến giờ rảnh rỗi buổi tối, chao ơi sao mà buồn và tẻ nhạt đến vậy. Thời gian trôi ở nơi này rất chậm. Vì thế, tiếng còi tàu gầm🌳 vang, cảnh đoàn tàu xình xịch lao qua mang theo những khuôn mặt hành khách xa lạ sau khung cửa, nó có chút gì kích thích. Nó gợi người ta mơ màng tưởng đến những cảnh sống mới mẻ xa xôi, nó khiến cuộc sống đều đều nơi đây khuấy động lên trong một thoáng chốc.
Ven đường tàu hầu hết là ruộng rẫy và đồi núi. Chiều chiều cũng có rải rác vài đám thanh niên chạy theo trái bóng trên những sân banh, sân bóng chuyền tự làm trên khoảng đất trống nhỏ. Nhưng ít lắm. Đến chạng vạng thì chỉ còn la liệt các bàn nhậu. Bàn nhậu gia đình, bạn bè, quꦇán cóc của xóm... Nhậu, coi phi🌺m kiếm hiệp, coi phim sex, coi đá bóng trên TV, cờ bạc, game thiếu niên. Nông thôn chỉ có chừng đó thứ làm vui.
Trẻ em nông thôn không có thư viện, không có công viên, không có những trung tâm thể thao với các trò chơi được tổ chức bài bản cho chúng thỏa sức xả ra sức mạnh và óc ganh đua. Bọn con trai mới lớn, chân tay dài ra từng ngày, lúc nào cũng rộn rực đầy sức sống nhưng trí óc vẫn non nớt theo kịp cơ thể. Chúng chưa uể oải đến mức chiều chiều chỉ biết lấy chai bia làm vui như thế hệ đẻ ra chúng. Chúng cũng chưa trưởng thành đủ để vùi đầu vào họ꧒c hành, làm việc kiếm tương lai. Chúng không còn hoàn toàn trẻ con để thách nhau nhảy lông giông từ thành cầu xuống sông cho vui. Nhưng chúng vẫn c🅰òn nửa trẻ con, thích tụ tập một đám, thích chơi những trò nghịch ngợm, thích làm những điều lôi cuốn sự chú ý của người lớn, cả thích thử những điều cấm. Ném đá lên tàu là một trong những trò cấm.
Cuộc sống nông thôn n🐭hàm chán là một trong những yếu tố khiến trò cấm đó có đất sống dài nhằng nhẵng suốt hàng chục năm nay. Trò chơi càn❀g nguy hiểm càng có sức hấp dẫn. Người bị ném càng sợ hãi, bọn trẻ càng khoái trá.
Có cả một yếu tố tâm lý khác nữa. Đoàn tàu liên tục đến và đi là hình ảnh của một cuộc sống rộn rịp, chuyển dịch, phóng khoáng mà những đứa trẻ nông thôn vốn ít được đi đây đó khao khát. Những người ngồi trên tàu may mắn hơn, giàu có hơn cuộc sống lam lũ cắm mặt vào đất ở nông thôn. Nhưng không ít hành khách thiếu ý thức: họ mở cửa sổ ném thẳng cánh vỏ hộp thức ăn và thức ăn thừa xuống dọc đường tàu mặc dù thùng rác có sẵn hai đầu toa. Nhà tàu cũng xả rác. Có những đoàn tàu xả hàng đống vỏ hộp cơm trắng cả một góc bãi đất ngay gần đầu những thị trấn nhỏ ven đường, ngồi ngay trên tàu cũng thấy rõ. Còn phân và nước tiểu trong WC nhà tàu khỏi nói ai cũꦬng biết, từ trước tới nay vẫn xả thẳng xuống đường ray. Vì thế, có một số người tức bực đoàn tàu làm ô uế ruộng đồng của họ. Và thế là ném đá.
Đá ném vào nhưng đoàn tàu vẫn lao vút đi, hậu quả ra sao không ai biết. Theo số liệu của ngành đường sắt, trong năm ngoái có hơn 700 vụ ném đất đá, thậm chí ném cả phân lên tàu, nhưng số bị trừng phạt chỉ đ♍ếm được trên đầu ngón tay. Pháp luật vô hiệu càng khiến bọn trẻ không biết sợ.
Tuy vậy, không khó lắm để chống lại nạn ném đá lên tàu. Hàng chục năm nay ngành đường sắt đã thực hiện một cách đơn giản là "bao" kín con tàu lại: lắp thêm một lớp cửa ki🐲m loại bên ngoài lớp cửa kính.
N😼hưng để phá vỡ lớp ngăn cách thành thị - nô𝓀ng thôn, dù chỉ trong lĩnh vực giải trí lành mạnh thì không dễ dàng như thế.
Hoàng Xuân