Cuối tuần trước, Rawiri Jansen, một bác sĩ người Maori, có buổi gặp mặt hiếm hoi với 🔯khoảng 150 người, ♊chủ yếu là các thành viên băng đảng đường phố của New Zealand và thành viên gia đình họ. Ông muốn gửi đi một thông điệp.
Covid-19 đang tìm đến họ, ông nói. Số ca Covid-19 nhập viện tại New Zealand đang gia tăng nhanh𓂃 chóng. Nước này đang ghi nhận hàng chục ca nhiễm mỗi ngày, nhưng có thể nhanh chóng tăng lên hàng trăm, thậm chí hàng nghìn. Mọi người sẽ chết và tiêm phòng là cách bảo vệ duy nhất. "Khi bác sĩ sợ hãi, các bạn cũng nên thấy sợ hãi", ông nói.
Đến cuối ngày, sau một buổi hỏi đáp cặn kẽ với các chuyên gia y tế khác, kℱhoảng 1/3 số người có mặt đồng ý tiêm vaccine ngay lậ🃏p tức.
Các thành viên băng đảng motor trong đám tang một nạn nhân của vụ xả súng ở nhà thờ Hồi giáo Christchurch, New Zealand, hồi năm 2019. Ảnh: AFP.
Trước làn sóng bùng phát biến chủng Delta, New Zealand đã phải từ bỏ chiến lược "không Covid" từng rất thành công của mình và đang trải qua mộ꧙t quá trình chuyển đổi khó khăn nhằm giữ cho số ca nhiễm ở 🐼mức thấp nhất có thể.
Hôm 15/10, nước này đặt mục tiêu tiêm chủn𝓰g đầy đủ cho ít nhất 90% dân số đủ điều kiện. Đây là một mục tiêu đầy thách thức mà theo giới chuyên gia sẽ phụ thuộc rất lớn vào việc chính quyền có thuyết phục được các băng đảng đường phố chấp nhận vaccine hay không.
Đến nay, 86% dân số đủ điều kiện của New Zealand đã tiêm ít nhất một mũi. Nhưng những phần trăm cuối cùng là bộ phận dân số khó tiếp cận nhất và một nhóm đặc biệt gây lo ngại là cộng đồng băng đảng. Rất nhiều người trong số này là người Maori bản địa hoặc dân đảo Thái Bình Dương, chiếm khoảng 1/4 dân số New Z♚ealand.
ꩲHai tháng qua, hàng loạt ổ dịch được ghi nhận trong các băng đảng. Nhóm này thường có xu hướng kháng 🐎cự nỗ lực thuyết phục của chính quyền, buộc giới chức phải thỏa hiệp với các thủ lĩnh băng đảng để tiếp cận cộng đồng của họ.
ᩚᩚᩚᩚᩚᩚᩚᩚᩚ𒀱ᩚᩚᩚNew Zealand là một trong những nước có tỷ lệ thành viên băng đảng cao nhất thế giới. Theo ước tính mới nhất của cảnh sát, có khoảng 8.000 thành viên băng đảng trên cả nước, với nhiꦰều người đang sống trong cảnh nghèo đói, bấp bênh. Nếu tính cả thành viên gia đình và những người liên quan khác, con số có thể cao gấp 10 lần, trong khi dân số của New Zealand chỉ khoảng 5 triệu người, Jarrod Gilbert, nhà xã hội học tại Đại học Canterbury, cho hay.
Các băng đảng ở New Zeland có lịch sử khá lâu đời. Năm 1961, New Zealand trở thành quốc gia đầu tiêﷺn ngoài Mỹ có chi nhánh của băng motor Hells Ange🎉ls khét tiếng lúc bấy giờ.
Bắt đầu từ những năm 1970, những băng đảng có nguồn gốc ℱdân tộc bản địa, như băng Maori Black Power hay Mongrel Mob, trở nên phổ biến hơn. Đối với những người Maori đã chuyển tới các trung tâm đô thị New Zealand, gia nhập băng đảng là cách để họ kết nối với cấu trúc bꦦộ lạc truyền thống của mình.
Gần đây hơn, một số người đã bị lôi kéo vào băng đảng vì các hoạt động thu lợi bất chính, như buôn bán ma túy. New Zealand là một thị trường béo bở cho ma túy đá và rất nhiều thành viên băng đảng đã bị bắt trong các cuộc truy quét ma t🐭úy của cảnh sát, theo Gilbert.
Từ những năm 1960, các chính trị gia New Zealand đã tìm cách ghi điểm trước cử tri bằng lời hứa trấn áp băng🔜 nhóm hay công khai chỉ trích họ. Những động thái thỏa hiệp với băng đảng thường không được đón nhận, ví dụ một khoản tài trợ trị giá 2 triệu USD của chính phủ cho một chương trình cai nghiện ma túy liên quan đến các thành viên băng M🅺ongrel Mob từng bị chỉ trích dữ dội, kể cả từ các lãnh đạo cảnh sát.
Nhưng trong sóng lây n🌄hiễm Covid-19 hiện nay, cảnh sát và Bộ Y tế New Zealand đang phải hợp tác với các băng đảng nhằm thúc đẩy tiêm chủng và truy vết tiếp xúc. Hai thủ lĩnh băng Mongrel Mob, Harry Tam và Sonny Fatupaito, thậm chí còn được chính quyền cấp quyền miễn🌼 trừ, cho phép họ đi lại giữa các vùng để thuyết phục người dân tiêm vaccine mà không gặp cản trở.
Kể từ đó, những tổ chức xã hội có mối quan hệ với cả chính phủ New Zealand và𝓀 các băng đảng lẫn các nhóm yếu thế đã được coi như "sứ giả" cho những cộng đồng khó tiếp cận này. ♌Họ được tài trợ để giúp thuyết phục càng nhiều người đi tiêm càng tốt.
"Chúng tôi kh🌞ông có cách tiếp cận với họ", Gerardine Clifford-Lidstone, một lãnh đạo cấp cao của cơ quan y tế New Zealand, nói về các băng đảng. "Bằng cách tìm n𓂃hững người có thể kết nối và cung cấp thông tin cho họ, cơ hội thành công sẽ được gia tăng".
Tổ chức xã hội có t🎀ên Cause Collective là một trong những nhóm đã giúp xây dựng cầu nối giữa giꦺới chức New Zeland và các băng đảng.
Biển chỉ dẫn tới một trung tâm tiêm chủng ở thành phố Auckland, New Zealand, hồi tháng 8. Ảnh: Reuters.
"Giới chức y tế nhận ra rằng họ không hiểu về những cộng đồng này và họ cần những người chuyên nghiệp để làm điều෴ đó", nhà sản xuất hip-hop Danny Leaosavai'i, nghệ danh Brotha D, cho𒉰 hay. Anh đang cộng tác với Cause Collective và có mối quan hệ lâu năm với các thủ lĩnh băng đảng.
Chris Hipkins, bộ trưởng phụ trác♊h các biện pháp phản ứng trước Covid-19 của New Zealand, hồi đầu tháng thừa nhận việc hợp tác với các thủ lĩnh băng đả♉ng là quyết định chưa từng có tiền lệ.
"Ưu ti꧃ên số một của chúng tôi là ngăn Covid-19 lây lan, đồng nghĩa chúng tôi phải làm mọi việc trong khả năng để chặn đứng virus", ông nói. "Nơi nào chúng tôi chiêu mộ được các thủ lĩnh băng đảng và nơi nào họ sẵn sàng giúp đỡ, nơi đó đều cho k🅰ết quả khả quan".
Một số thủ lĩnh băng đảng đang hành động độc lập nhằm hỗ trợ chiến dịch tiêm chủng. Họ giúp kết nối các thành viên trong cộng đồng với giới chức y tế, tổ chức các sự kiện có sự tham gia của những chuyên gia y tế như bác s💮ĩ Jansen hay phát trực tiếp các sự kiện trên Facebook, cho phép người theo dõi đặt câu hỏi về những nguy cơ khi tiêm vaccine. Trong nhiều trường hợp, họ tự đưa vaccine đến cộng🙈 đồng của mình.
Tuần qua, Harry Tam, thủ lĩnh băng Mongrel Mob, đã di chuyển dọc đất nước đểꦗ tổ chức tiêm chủng cho các thành viên trong băng, đồng thời hợp tác với những thủ lĩnh băng đảng khác nhằm thuy♎ết phục cộng đồng của họ đi tiêm.
Theo Tam, đây là công việc khó khăn, đặc biệt khi thuyết phục những người hoài nghi với định kiến rằng các băng nhóm chỉ liên quan đến bạo lực hay tội phạm có tổ chức⭕.
"Vì sao chúng tôi làm việc đó ư?", Tam nói. "Vì chúng tôi quan tâm đến những người mà người khác không quan tâm, đơn giản vậy thôi. Họ có thể bàn tán về mối liên kết với băng đảng của tôi hay tất cả những thứ khác. Nhưng chính mối liên kết này cho phép tôi thâm nhập, bước tới trước cửa nhà họ. Tôi có thể làm những vi🤡ệc mà nhà chức trách không thể".
Vũ Hoàng (Theo NY Times)