Nhà chứng tích Ngô Đình Cẩn nằm ở đường Thiên Thai, phường An Tây, TP Huế, cách trung tâm TP Huế khoảng 5 km. Công trình được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận di tích lịch sử cấp quốc gia năm 199💮3, cùng với khu chứng tích Chín Hầm.
Nằm trên khu đất gần 8.000 m2, nhà chứng tích trước đây của ông Bát Tấn (người Sài Gòn), sau đó được bán lại cho một quan triều Nguyễn và bán tiếp cho thương nhân người Hoa Lý Lâm Tinh. Năm 1956, ông Tinh chuyển lại toàn bộ✱ khu đất cho em trai Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm là 💙Ngô Đình Cẩn để xây khu nghỉ ngơi, vui chơi giải trí.
Sau khi tiếp quản khu đất, ông Ngô Đình Cẩn (1911-1964) đã cho xây dựng nhiề🐻u công trình như khu biệt thự hai tầng, nhà thủy tạ, hồ khánh nguyệt, cổng vò, suối đá, giếng nước, vườn cây ăn quả. Được anh trai giao quản lý miền Trung và Tây Nguyên, ông Cẩn ở biệt thự này để🌺 tiện theo dõi việc giam cầm, tra tấn các chiến sĩ cách mạng ở Chín Hầm.
Năm 1964, sau khi Ngô Đình Cẩn bị tử hình, biệt thự trở nên hoang vắng. Phần m🌊ái xuống cấp, cây cỏ mọc tốt um. Một 🐎số cấu kiện bê tông đã bị hư hỏng, lòi lõi thép.
Biệt thự rộng khoảng 450 m2, được xây bằng bê tông cốt thép, đổ mái bằng, phía trên lợp ngói. Hiện mái ngói, hoa văn tr🔥ang ♒trí đã hư hỏng.
Qua vài chục năm, các cấu kiện phía trong vẫn cò༒n khá tốt, không bị dột, màu tường vẫn sáng. Tuy nhiên, do không được chăm sóc, sàn tầng hai nhếch nhác nhiều rác thải.
Một phòng trong biệt thựও thành điểm đốt lửa của một số ng♕ười dân. Hệ thống cửa bị mất.
Khu vực tầng một của biệt thự trở thà🎉nh chuồng nhốt trâu bò của người 🔯dân trong vùng.
Nhà thủy tạ cỏ cây mọc um tùm, nhiều hạng mục không♈ còn🐷 nguyên vẹn.
Hệ thống hòn non bộ được làm bằng đá tổ o♎ng, đá gan gà, qua thời gian bị rêu mốc, lá cây phủ kín.
Lối vào biệt thự cây cối không được phát quang. Hiện khuôn viên cò🧜n một số cây như mít, phượng, hoàng lan... vẫn ra hoa, kết quả.
Mặc dù được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia gần 30 năm, nhà chứng tích N𝓰gô Đình Cẩn không được bảo quản.
Ông Nguyễn Đức Lộc, Giám đốc Bảo tàng lịch sử tỉnh Thừa Thiên Huế, đơn vị quản lý Nhà chứng tích Ngô Đình Cẩn, giải thích do lực lượng mỏng nên không có người túc trực, trông nom thường xuyên. Hà🥂ng tháng, đơn vị chỉ tổ chức phát quang cây cối xung quanh và đóng cọc khu vực di tích để ngăn người dân lấn chiếm đất.
Tấm bảng chỉ dẫn Di tích quốc gia nhà chứng tích Ngô Đình Cẩn được đặt bên ven đường Thiên Thai𝄹.
Giám đốc Bảo tàng lịch sử tỉnh Thừa Thiên 🐭Huế cho biết, hiện nay đơn vị đã lập hồ sơ báo cáo, xin ngân sách để xây dựng hàng rào bảo vệ khu chứng tích. Riêng việc tổ chức trưng bày các hiện vật hoặc tổ chức tham quan tại Nhà chứng tích chưa triển khai được.
Võ Thạnh