Tôi nói điều này chắc rằng không mấy người tin. Nhưng dù chưa một lần vinh hạnh được đặt chân đến nước Pháp, nhưng nếu “trót dại” đã yêu Pháp mất rồi, hay chí ít tình yêu Hà Nội bị san sẻ cho “một chút Pháp” thôi thì chẳng phải đi đâu xa nước Pháp vẫn hiện hữu quanh cuộc sốn🍸g của bạn, của🍸 tôi.
T🏅huở ấy, tôi đã đến một không𝔍 gian Pháp ngoài nước Pháp!
- “Huân chương Bắc Đ💟ẩu Bội tinh” dị♏ch ra tiếng Pháp như thế nào?”.
Đó là câu hỏi khó nhất của dì út đối với tôi, cậu bé 12 tuổi, học sinh lớp 7 gần 20 năm về trước. Cuối cùng tôi cũng không thể mở được chiếc “chìa khóa vàng” để giành phần thưởng của dì là cho cậu cháu “bám càng” lên Trung tâm Ngôn ngữ và Văn minh Pháp có cái tên thoảng nghe thôi đã thấy kiêu hãnh “Alliance Franaise” ở 42 phố Yết Kiêu,🥂 mà nay đã đổi tên thành Trung tâm Văn hóa Pháp L’Espace ở 24 phố Tràng Tiền.
Nhưng rồi tôi vẫn có mặt tại đây. Nắm tay dì tôi bước vào không gian Pháp, của người Pháp nhưng lại dành cho người Việt học ngôn ngữ, có cơ hội tiếp xúc với văn hóa Pháp. Ở đây xa lạ, khác biệt hoàn toàn với thế giới ngoài kia hiện hữu quanh tôi. Ở đây có những người đàn ông, đàn bà tóc hung vàng, họ nói tiếng Pháp. Ở đây có thư viện, lớp h💜ọc sạch sẽ, hiện đại; đặc biệt có cái vị thơm thơm bay lơ lửng trong không g🅘ian mà chỉ bước qua cánh cửa kính kia thôi, không gian bên ngoài tuyệt nhiên không có mùi vị đó. Với tôi đó như hai thế giới tách biệt nhau. Các anh chị lớn như dì tôi xì xà xì xồ tiếng Pháp nghe vui tai…
Sau này, dì tôi tốt nghiệp khoa Pháp, Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, rồi sang học tập tại nước ngoài; còn tôi lớn lên và nhiều lần ghé lại L’Espace để tham dự các sự kiện văn hóa - nghệ thuật; hay mải miết đọc cuốn sách nhà báo Phan Quang viết về nước Pháp, chăm chú đọc những mẩu tꦓruyện ngắn của nhà văn nổi tiếng của Pháp Guy de Maupassaꦿnt… trong thư viện đa phương tiện của L’Espace.
Tôi tin, nếu ai yêu và quan tâm đến nước Pháp thì không thể bỏ qua địa ꦛđiểm này, nơi lưu trữ trên 27.000 tài liệu gồm truyện, tiểu thuyết, sách tri thức bách khoa, báo, tạp chí, giáo trình học tiếng… để tìm hiểu về nước Pháp. Mỗi lần đến đây đều gợi lại trong tiềm thức tôi về cái ngày đầu tiên đến “không gian Pháp” Alliance Franaise!
Tôi đã nói tiếng Pháp một cách vô thức!…
“France” - chẳng biết từ bao giờ tôi đã “cảm” nước Pháp. Thứ tình yêu ban đầu♔ bao giờ cũng trong vắt, đặc biệt; một thứ tình yêu nước Pháp thiêng liêng lại đến từ bên ngoài nước Pháp. Alliance Franaise với tôi lạ vậy đó! Nhưng còn nhiều thứ khác về nước Pháp trong thế giới tuyệt vời này được mở ra qua lời kể của dì út.
Dì bảo, để làm phong phú thêm cho vốn từ vựng của tiếng Việt, ⛄chúng ta cũng có nhiều từ mượn tiếng Pháp; như một số♉ bộ phận trên chiếc xe đạp và vật dụng sửa chữa: chiếc pédale (pê-đan), garde-boue (gác-đờ-bu), garde de chaine (gác-đờ-xen), clef (cờ lê), boulon (bu lông), molette (mỏ lết), tournevis (tuốt-nơ-vít)… Và còn đó chiếc áo chemise (sơ-mi), bộ veston (vét-tông), áo gilet (gi-lê), áo blouse (bờ-lu), chiếc xe ba bánh có tên rất Tây Cyclo (xích lô)... - nước Pháp thông qua ngôn ngữ len lỏi, tồn tại, ăn sâu vào tiềm thức và giữ vị trí rất quan trọng trong đời sống giao tiếp của người Việt.
Tôi đã học trong không gian kiến trúc Pháp!
Ngày đó, tôi học cấp Tiểu học, rồi Trung học cơ sở mang tên nhà giáo Chu Văn An - một tro✃ng những ngôi trường phổ thông lâu đời và có truyền thống bậc nhất của nền giáo dục Việt Nam. Nhưng ấn tượng với tôi 🍃thuở cắp sách đến trường có lẽ là ngôi nhà có 8 cạnh nằm cuối trường hướng mặt ra bờ hồ Tây mênh mang gió nước. Mỗi khi tiếng trống trường báo hiệu giờ ra chơi, chúng tôi thường í ới gọi nhau ra “nhà bát giác” - mà nay là thư viện trường - để chơi đùa.
Ngày đó tôi đã có một thắc mắc, tại sao ngôi trường tôi học, ngôi “nhà bát giác” huyền bí đẹp đến vậy, nó khác rất nhiều với ngôi nhà tôi đang sống. Lớn lên tôi mới hiểu, thật tuyệt vời khi chúng tôi ngoài được hấp thu kiến thức còn được thụ hưởng không gian học tập cổ kính do chính người Pháp xây dựng và thành lập với tên trường chính thức là Lycée du𝓰 Protectorat. Sự khác biệt mang tên “kiến trúc”, một không gian với lối kiến trúc toàn 𒉰Pháp. Lúc này, nước Pháp trong lòng Hà Nội có cái gì đó bí ẩn hơn tôi tưởng. Và sự kỳ ảo của nước Pháp có một lực hút vô định thấm dần và quấn lấy tôi.
Tôi thích ngắm nhìn những căn biệt thự Pháp cổ trên phố Điện Biên Phủ, Chu Văn An, Phan Đình Phùng, Lý Thường Kiệt, Phan Bội Châu, Trần Hưng Đạo, Phan Châu Trinh.♊.. Tôi thấy bình yên và nhẹ nhàng khi l꧂ặng thinh đứng trước những căn nhà khoác lên mình sắc vôi màu vàng đậm, có ô cửa sổ sơn màu xanh lá cây với mái ngói đỏ xỉn lớp rêu phong, khoảng sân trước nhà rợp bóng cây, thanh bình như lời mời tôi bước vào đó…
Nhưng thú nhất là mỗi khi tôi được cha đèo lên phố Tràng Tiền ăn kem, mút cái kem đậu xanh ngòn ngọt, lạnh buốt đến tận chân răng nhưng ánh mắt tôi cứ thẫn thờ nhìn về phía cuối con đường: Opéra de Hanoi (Nhà hát Lớn Hà Nội) hiện diện, nguy nga, tráng lệ như một lâu đài. Trong tôi đã trực một suy nghĩ, sao “ngôi nhà” mang lối kiến trúc Pháp ấy lớn vậy? Nó phải to gấp mấy lần cái khu tập thể nơi tôi đang ở. Và dĩ nhiên, nó rất đẹp! Lúc 💟này, tôi yêu những “ngôi nhà” như thế và biết nước Pháp hình ♑như rộng hơn trong tôi.
Học đến lớp 10, tôi đã biết lang thang đạp xe đến hai khớp gối mỏi như muốn khuỵu xuống chỉ để ngắm những “căn nhà Pháp cổ” như Viện Viễn Đông Bác cổ, Bảo tàng Lịch sử Việt Nam, trụ sở Bộ Ng🅰🅰oại giao, Bắc Bộ phủ, Khách sạn Sofitel Metropole, cây cầu Long Biên... Trường tồn vượt thời gian, những công trình kiến trúc hằn đậm dấu ấn Pháp mê đắm lòng người đến nay vẫn mang trong mình sự kiêu hùng giữa phố phường Hà Nội. Đây là lúc tôi biết trong lòng Hà Nội còn có một nước Pháp.
“Mối tình” dang dở với kiến trúc, với nước Pháp!
Yêu nước Pháp, đam mê những kiệt tác, tinh hoa và đỉnh cao của sự sang trọng, tinh tế, diễm lệ mà vẫn đậm đà bản sắc dân tộc: kiến trúc Pháp - tôi đã đ൲ăng ký học vẽ để thi vào trường Đại học Kiến trúc Hà Nội. Giấc mơ trong tương lai xa của tôi là sang Pháp học Thạc sỹ ngành Kiến trúc. Và rồi tôi thi trượt, tất cả những dự định trôi tuột ngay trước mắt. Giấc mơ Pháp thật sự đã xa. Tôi ngậm ngùi chia tay “mối tình” dang dở với kiến trúc!...
Đức hồng y Reiz đã từng nói: Không có gì trên đời này mà không có một khoảnh khắc quyết định. Tôi tin. Và cuộc đời tôi rẽ nhánh từ đây khi sang học một ngành khác… Thời gian “phi mã” qua đi, thời gian bao trùm không gian, tôi vẫn vẽ những bức tranh phong cảnh, nơi có những công trình Pháp lấp lánh trong tranh như một niềm đam mê ♒nhưng không bao giờ trên cương vị là một kiến trúc sư. Tình yêu trong tôi dành cho nước Pháp, cho những tinh hoa Pháp tồn tại nơi đây vẫn vẹn nguyên.
Tôi thích những mùa thu man mác buồn, se lòng người những làn gió🌳 heo may. Nhiều lần tôi tự hỏi mùa thu nước Pháp có giống như mùa thu Hà Nội (?!) Thôi đành vậy, tôi sẽ tưởng tượng nó trong những chiều thu lang thang rong chơi ngắm những con phố vắng, nơi có “mối tình” dang dở của tôi ở đó. Một màu vàng ôm chọn những ô nhỏ màu xanh, khu vườn nhỏ xa lánh bụi bặm của phố phường cứ im lìm nở hoa. Nó là làn gió mát lướt qua cuộc đời, hít căng ❀lồng ngực để đón nhận, ký ức xưa lại ùa về tôi hoài niệm, chợt vang đâu đây một giai điệu đẹp nhưng buồn da diết của Celine Dion hát những khúc tự tình bằng tiếng Pháp để nhớ về “mối tình đầu”, một thuở đã xa đầy lắng đọng để tiếp tục thả mình trong dòng chảy mang tên cuộc đời!.
Khát khao đến Pháp
- “Mình bị từ chối cấp visa rồi!” - Lời nói 🌄buông thuột của cậu bạn thân khiến tôi 🥃bất ngờ.
- “Sao thế bạn?”, tôi hỏi. Đáp lại chỉ là tiếng thở dài và sựꦜ im lặng đến khó chịu. Bạn tôi ngồi đó, thẫn thờ, ánh mắt nhìn vô định vào ly café mà đá đã tan gần hết. Có lẽ, chỉ thêm chút nữa thì màu đen của café cũng sẽ chẳng còn.
- “Bạn uống café đi”, tôi thúc giục.
- “Mình bị mất bình tĩnh, người run bần bật. Nhưng điểm mấu chốt của vấn đề là ngoại ngữ chưa tốt, kế hoạch học tập🎶 không rõ ràng”...
Bạn tôi nhận cái “lắc đầu” đến Pháp lần đầu tiên như ❀vậy đó!
Một năm sau,
- “Mình từ bỏ ước mơ đến Pháp nhé?” - Cậu bạn thân “chào” tôi bằng một câu hỏi trực 𝔉diện đầy thẳng thắn. Nhìn c🍌hằm chằm vào mắt cậu bạn với thái độ dò xét, tôi đoán đây là một quyết định khó khăn.
- “Bạn bị làm sao thế?” - tôi cao giọng - “Ánh mắt bạn làm sao che giấu được mình. Nước Pháp là ước mơ tuổi trẻ, là khát vọng cháy bỏng, là tương lai của bạn. Khi còn nuối tiếc thì đừng từ bỏ, tin mình đi”. Khoảnh khắc ấy, tiếng Pháp qua chất giọng nồng ấm, ngọt ngào của “Francois Feldman” ngân lên trong quán café Le Petit Hanoi đã hóa triệu triệu mũi tên đâm thẳng vào trái tim cậu b🌳ạn tôi. Ôi “Magic Boulevard” đã trở thành ma thuật đánh gục bản ngã, bạn tôi khóc tức tưởi như một đứa trẻ con bị rơi mất que kem lạnh…
- “Đây là lần thứ hai mình bị từ chối c🅺ấp visa. Đi Tây nó có số, chắc mình không nằm trong số đó”, bạn tôi lý luận.
- “Sao bạn k༺ém cỏi vậy? Bạn phải viết tiếp“mối tình” còn dang dở của mình với nước Pháp như đã hứa, nhớ chứ? Con người ta có thể thất bại rất nhiều lần trong cuộc đời, nhưng có một thứ bạn nên nhớ, có thể thua tất cả nhưng không bao giờ được để thua tâm trạng”.
Một năm sau nữa,
- “Tặng bạn cái Tháp Eiffel nhân ngày chia tay! Mình đã mua cái mô hình Tháp Eiffel này sau 🔥cái buổi café với bạn một năm về trước. Mình đặt nó trước bàn học như kim chỉ nam của cuộc đời, mình lao vào học tiếng Pháp đêm ngày, có nói 🍷bạn cũng chẳng tin đâu, có lúc mình nghe-nói-đọc-viết tiếng Pháp đến mức phát ngấy, trong mơ mình cũng thấy nó”…
- (Cười) “Có thể chứ, cuối cùng bạn cũng đã làm được. Nước Pháp trong tay bạn, giấc mơ Pháp đâu có quá xa. Bay đi, đến một chân trờ𝐆i mới, gắng học thật giỏi và nhܫớ kể về nước Pháp bạn tôn thờ cho mình nghe nhé!”.
Paris, 356 ngày
Bạn à! Vậy là mình đã xa Hà Nội trọn vẹn đúng một năm rồi. Nỗi khát khao đến Pháp cháy bỏng đến vậy, mình cứ ngỡ một chân trời mới đầy thu hút sẽ giúp mình vơi nỗi nhớ nhà ⛄mà chẳng phải. Mình nhớ nhà, nhớ gia đình, nhớ người bạn thân nhất của cuộc đời, ngườiꦫ đã tiếp thêm cho mình nghị lực, mục đích sống để chinh phục nước Pháp.
À, mình nhớ Hà Nội nữa, còn đâu những chiều hè lang thang ngắm phố phường, còn đâu những cơn gió thu nhè nhẹ, se lạnh luồn qua khe áo, còn đâu những mùa đông tê tái, xuýt xoa ôm chặt bát “Lục tào xá - Chí mà phù” của bác diễn viên Phạm Bằng trên phố Hàng Giầy; hay cùng đám bạn quây quần bên bếp than hồng đỏ rực chờ những chiếc nem chua nướng đến nhỏ cả nước dãi trên phố Nhà Thờ; còn đâu được cùng bạn vác hai cái máy ảnh cũ đi lang thang chụp hoa xuân sắc đào ngày Tết cổ truyền… Nước Pháp ở ngay trước mặt mình đây, nhưng tấtꦐ cả những nét quyến rũ rất riêng cho mảnh đất nghìn năm văn vật lại đang ở phía sau!
Thôi bạn à, mình tôn thờ nước Pháp đến mức mình tôn trọng tất cả những gì thuộc về nước Pháp như ngôn ngữ, văn hóa, con người, cảnh vật… Nhưng mình yêu Hà Nội bằng thứ tình yêu🥃 bất diệt, đợi mìnꦫh nhé, ngày đón mình trở về sẽ không xa lắm đâu.
Đỗ Trần Quân