John Young (1930 - 2018) là phi hành gia phục vụ lâu nhất trong lịch sử NASA với sáu lần bay vào vũ trụ. Từ chuyến bay đầu tiên năm 1965, John dành 835 giờ trong không gian và từng đi bộ trên mặt trăng. Mọi người vẫn khen ngợi John có sự nghiệp xuất sắc. Nhưng ít ai biết rằng sự nghiệp của nhà du hành vũ trụ huyền thoại này suýt chút nữa lệch hướng vì một chiếc sandwich.
NASA đã dành không ít thời gian và tiền b♏ạc đầu tư cho chuyện ăn uống của đội ngũ phi hành gia. Nhưng điều đó không có nghĩa thức ăn của họ ngon miệng, tiêu chí quan trọng là an toàn - tức gọn nhẹ trong không gia♚n.
Trong một môi trường kín không trọng lực, chỉ một phần thức ăn nhỏ bị vương vãi có thể gây hiểm họa khôn lường: chúng có thể mắc kẹt trong máy móc hay các phi 🍌hành gia vô tình hít phải. Ngay cả trong môi trường trọng lực dưới trái đất, những mẩu bánh mì từ chiếc sandwich bò hầm bình thường còn có thể vương vãi khắp nơi. Do đó, những hạt thức ăn li ti🍎 có thể cực kỳ nguy hiểm bên trong một con tàu vũ trụ.
Nhưng John Young, ở tuổi 34, không bận t🐬âm đến điều này khi nhận một chiếc sandwich bò hầm ngũ vị từ người đồng nghiệp Wally Schirra. Phi hành gia Wally Schirra, vốn nổi tiếng với những trò đùa ác ý,ꦅ không bay cùng John trong nhiệm vụ lần này.
Wally đã mua chiếc bánh mì đen kẹp thịt bò từ một nhà hàng nổi tiếng trên bãi biển Cocoa, Florida từ hai ngày trước khi John khởi hành. Nhưng phải đến ngày bay, Wally mới hỏi xem liệu John có thể đưa cho người đồng hành với ông hay không. John nhận lấy chiếc sandwich và nhét vào bộ đồ vũ trụ của mình. John nói rằng Gus "phát ngán" đồ ăn theo menu chính thức mà họ đã dùng thử trong suố♑t quá trình huấn luyện, nên mang theo sandwich cho chuyến đi "có vẻ là ý hay vào thời điểm đó".
Ngày 23/3/1965, từ Trung tâm Vũ trụ John F. Kennedy (Cape Canaveral ngày nꩵay) John bước lên tàu vũ trụ thực hiện nhiệm vụ Gemini 3 - đó cũng là lần đầu tiên ông bay vào không gian. Cùng với chỉ huy "Gus" Grissom, John thực hiện chuyến bay đầu tiên đưa hai người lên vũ trụ của Mỹ.
John Young (trái) và Gus Grissom trước giờ khởi hành. Ảnh: NASA.
Khi đang bay trong quỹ đạo của trái đất, John và Gus tán gẫu về đồ ăn được cung cấ💖p cho nhiệm vụ lần này. Bất chợt John lôi ra từ trong túi chiếc sandwich đầu tiên bay vào không gian và đưa cho Gus. Dưới đây là một trích đoạn từ cuộc hội thoại của họ.
Gus Grissom: Cái gì thế?
John Young: Sandwich bò hầm ngũ vị?
Gus Grissom: Nó ở đâu ra vậy?
John Young: Tôi đã mang nó theo. Hãy xem vị của nó thế nào. Hơi bốc mùi nhỉ?
Gus Grissom: Phải, nó đang vụn ra kìa. Tôi sẽ cất lại vào túi.
Khi Gus cắn một miế💖ng, vụn bánh mì lơ lửng khắp cabin. Chiếc sandwich được đưa trở về trái đất và vứt bỏ. Nó không gây ra rắc rối gì trên không, nhưng lại trở thành vấn đề to lớn khi câu chuyện bị lộ ra ngoài và đến tai chính khách Mỹ.
Thực tế, Gemini 3 cần hoàn thành nhiều mục tiêu, từ đánh giá tác động của môi trường không tr𓃲ọng lực đối với trứng của nhím biển, cho đến nỗ lực điều khiển quỹ đạo tàu baওy có người lái - tiền đề cho những lần hạ cánh xuống mặt trăng trong tương lai. Nhưng một mệnh lệnh khác mà Gus và John phải hoàn thành là thử thức ăn hàng không mới. Họ được cấp những túi đồ khô đông lạnh và phải dùng súng nước để khôi phục cấu trúc của thức ăn trước khi dùng.
NASA sau đó khiển trách John bởi trò hề ông tạo ra đã dấy lê🍸n làn sóng chỉ trích từ giới chức và truyền thông. Ông là thành 𓄧viên phi hành đoàn đầu tiên của NASA bị khiển trách.
Trong hồi ký, phi hành gia huyền thoại này viết: "Vài người trong quốc hội nổi đóa vì cho rằng, khi đưa sandwich vào không gian và ăn một chút, Gus và tôi không đoái hoài gì tới nhữ♋ng thực phẩm hàng không có thật được đưa lên tàu vũ trụ để chúng tôi đánh giá. Điều đó gây tốn kém hàng tr🅰iệu USD từ ngân sách quốc gia".
Về sau, John cũng cảm thấy hối hận vì đã đưa chiếc sandwich vào không gian, đặc biệt khi câ♚u chuyện này còn được nhắc đi nhắc lại. Nhưng Gus, chỉ huy của John, lại coi đó là một trong những đi🌊ều đáng nhớ về chuyến bay Gemini 3.
Bản sao của chiếc sandwich bò hầm hơn 50 tuổi trong bảo tàng. Ảnh: Raymond Cunningham/Flickr.
Đến nay, không còn chiếc sandwich nào lén lútꩵ bị mang vào không gian nữa, còn John Young, trong s🐻ự nghiệp du hành vũ trụ lừng lẫy của mình sau này trở thành một chuyên gia giám sát an toàn nghiêm khắc.
Cocoa Beach Wolfie, nhà hàng nơi Wally mua chiếc sandwich bò hầm đầu tiên bay vào vũ trụ, đã đóng cửa, nhưng một bản sao của nó được trưng bày tại Bảo tàng Tưởng niệm Virgil Ivan "Gus" Grissom tại Mitchell, Indiana. Nếu muốn ăn sandwich bò h🌳ầm để tưởng nhớ một phi hành gia huyền thoại, bạn sẽ phải ăn theo đúng kiểu Gemini 3 - bởi John Young từng tiết lộ rằng chiếc bánh mì kẹp đó thậm chí còn không có mù tạt hay dưa 🗹chuột muối.
Phạm Huyền tổng hợp
Bảo tàng Tưởng niệm Virgil I. Gus Grissom
Bảo tàng trưng bày những vật dụng gắn bó với Gus 😼trong suốt sự nghiệp phi hành gia, từ mũ bảo hiểm ông đội trong chuyến bay Mercury, những bức bích họa do các nghệ sĩ sáng tác dành tặng ông...
Giờ đón khách: từ 8h30 đến 16h hàng ngày, đóng cửa vào các ngày lễ như Giáng Sinh, năm mới, Phục sinh, Quốc khánh Mỹ, Quốcꦿ tế Lao động... Địa chỉ: 3333 State Rd 60 East, Mitchell, Indiana
Khách tham quan miễn phí, chỉ tính vé v📖ào công viên Spring Mill do bảo tàng nằm trong khuôn viên này. Khách tham q♔uan có thể quyên góp tùy tâm cho bảo tàng.