Câu chuyện tác quyền ca khúc trong show Khánh Ly vừa qua đã g𓂃ây khá nhiều sóng gió trong dư luận. Tôi hiện là một luật sư chuyên ngành tài sản trí tuệ đang hành nghề tại Mỹ, xin góp ít lời về luật bản quyền sáng tác dưới góc nhìn của luật pháp Mỹ.
Trước hết, việc công nhận bản quyền trong các tác phẩm ngh😼ệ thuật, mà cụ thể là các bài hát đã và đang có ở rất nhiều nước. Các nghệ sĩ đều phải ăn uống, tắm giặt và tiêu xài như bao người khác, nên tác phẩm của họ cũng phải được trả tiền là điều tất nhiên. Độ dài của thời gian bảo hộ bản quyền thường là suốt đời người sáng tác cộng ꦕthêm một khoảng thời gian nữa. Ở Mỹ là 75, 99, hay 120 năm, tùy từng loại tác phẩm.
Tác quyền ca khúc Trịnh Công Sơn chưa được bảo vệ đúng ꩵluật.
Bản quyền là một loại tài sản, vì vậy nó 🐬có thể được mua bán, thuê mượn, cho đi, làm tài sản thế chấp, và thừa kế như mọi loại tài sản khác. Tuy vậy, một câu nói cửa miệng của các luật sư chuyên về tài sản trí tuệ ở Mỹ là: "Sức mạnh của tài sản trí tuệ cũng chỉ bằng sức mạnh tối đa của hệ thống pháp luậ🥀t của nước đó mà thôi".
Cho nên việc có những qui định về tác quyền ở Việt🔯 Nam chỉ thật s🐲ự có hiệu lực nếu toà án dân sự giải quyết các tranh chấp về tác quyền một cách triệt để. Ở Mỹ, tác quyền là tài sản và được tuân theo quy định thuận mua vừa bán.
Trước khi một buổi hoà nhạc được tổ chức, nếu cần phải thuê tác quyền, tức là nếu ca sĩ sắp hát một bài mà họ không sở hữu tác quyền, thì các luật sư đã được thuê trước. Họ sẽ liên lạc với bên sở hữu tác quyền và thương lượng giá cả. Mọi điều khoản trong hợp đồn♛g bao gồm tên ca khúc, ai hát, hát mấy lần, đều được ghi r✱õ và giá cả đều ngã ngũ. Trả tiền trước hay sau khi show diễn ra thì cũng được thương lượng trước.
Vì thế nên, bầu sô phải tính sao cho mua tác quyền và các chi phí khác xong vẫn có lời, tất nhiên là cũng có lắm khi lỗ nặng. Còn trường hợp cứ hát trước mà không mua tác quyền thì thế nào bầu sô đó cũng sẽ hầu toà. Khi đó, thì toà sẽ căn cứ và giá tác quyền của ca khúc đó trong những sô tượng tự để định giá là bao n♛hiêu.
Chẳng những vậy, bên thua còn phải trả tiền luật sư cho bên kia (thường rất cao) và đôi khi còn phải bị phạt. Vì thế nên ai cũng phải lo 🔯trả tiền tác quyền chứ kh꧅ông chờ tới lúc bị lôi ra toà.
Chuyện đòi tiền tác quyền ở Mỹ đôi khi cũng xảy ra lắm chuyện bi hài. Ví dụ như tác quyền của các ca khúc do John Lennon sáng tác hiện giờ do bà vợ goá của ông, ꦚYoko Ono nắm giữღ.
Bà Yoko Ono tất nhiên là có thuê một đội ngũ luật sư chuyên trông coi và thương lượng các tác quyền này. Cách đây vài năm, một ngôi trường tiểu học ở Mỹ tổ chức ca nhạc gây 🍰quỹ. Các em học sinh tiểu học hát một ca khúc🌸 mà Yoko Ono nắm bản quyền.
Ngay lập tức, các luật sư gởi thư đòi tiền tác quyền. Bao nhiều tiền vé thu được đều để dành cho trường, vốn đã nghèo sẵn. Sự việc thu 🎶hút sự chú ý của báo giới, không muốn mang tiếng là đi đòi tiền✤ từ các em bé tiểu học nên Yoko Ono nhanh chóng tuyên bố là bà "tặng" tác quyền cho lần biểu diễn đó, tức là không đòi tiền nữa.
Nhạc sĩ Phó Đức Phương tại phòng họp trao💜 đổi với ban tổ chức trong đêm diễn Khánh Ly ở Đà Nẵng tối 8/8.
Trở lại câu chuyện show của Khánh Ly, tất cả câu chuyện chỉ nói lên một điều: Cách hành xử của cả hai bên đều cực kì thiếu chuyên nghiệp. Lẽ ra, hợp đồng trả tiền tác quyền phải được kí rõ trước khi diễn. Cứ ngang nhiên ജdiễn mà không trả tiền bản quyền cho ai cả, hay không kí được hợp đồng với ai cả thì rõ là sai.
Việc áp giá ca khúc cũng là sai, bởi lẽ giá cả phải được thương lượng. Nếu ra toà thì toà sẽ định giá bản quyền dựa theo giá cả thông thường trong những show tương tự. Việc bản quyền cùng một bài hát nhưng có giá khác nhau tuỳ theo show cũng là điều bình thường, nhưng phải có chừng mực. Nếu tiền bản quyền mà "ai ai cũng như nhau",ꦅ thì thực tình là bạn đọc Việt Nam đừng mong gì mua được những quyển Harry Potter được phát hành chính thức.
Nay thì sự đã rồi, nếu hai bên không ꧅thương lượng được thì chỉ có cách ra toà. Khi đó, việc thực thi nghiêm túc luật bản quyền của toà sẽ là một tấm gương cho mọi người biết rằng, luật bản quyền đã thực sự có ở Việt Nam.
Bản thân tôi rất mong việc trả tiền bản quyền được thực thi một cách nghiêm túc. Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn là một trong những nhạc sĩ tài ba bậc nhất Việt Nam trong 100 năm trở lại đây với một sự nghiệp sáng tác đồ sộ. Nếu ông sống ở một nơi mà bản quyền được tôn trọng thì chắc nhạc sĩꦛ đã rất giàu.
Nay nhạc sĩ đã ra đi về với cát bụi và không còn lấm bụi hồng trần như chúng ta, nh💝ưng tiền bản quyền thì vẫn phải trả cho con cháu ông, những người thừa kế hợp pháp của một sự nghiệp âm nhạc vĩ đại.
>> Xem thêm: Shakira chia sẻ clip ♚bắt chước của Vy Oanh trên Facebook
 |
Liveshow Khánh Ly bị ế vé gây ngạc nhiên Nhiều n🀅gười bất ngờ khi ban tổ chức trưng ra một vali đầy vé chưa bán được. |
Chia sẻ bài viết của bạn về đời sống, xã hội tại đây