Bắt đầ𝄹u từ năm Minh Mạng thứ 3 (1822), khi khoa thi tiến sĩ đầu tiên được mở, lễ T𝓰ruyền lô đã được tổ chức sau mỗi kỳ thi Đình, với mục đích vinh danh tiến sĩ, bảng nhãn, thám hoa.
Lễ gồm hai phần, phần xướng danh tiến sĩ theo nghi thức triều đình diễn ra tại điện Thái Hòa, Ngọ Môn; t꧒iếp đó mới đến phần Vinh quy bái tổ tại quê hương bản quán. Từ năm 1822 đến 1919 (thời vua Khải Định thứ 4), triều Nguyễn đã kinh qua 39 khoa thi. Mỗi khoa sẽ có 3 tiến sĩ, 3 thám hoa, 3 bảng ꦰnhãn được thu nạp.
 |
|
Rước bảng vàng ra Phu Văn Lâu. |
Vꩲới𝄹 hơn 300 diễn viên tham gia, lễ xướng danh tiến sĩ tại quảng trường Ngọ Môn sáng nay diễn ra khá ấn tượng. Trên đài cao, vua ngồi giữa, hai bên là tứ trụ triều đình gồm văn hiến đại sĩ, võ hiến đại sĩ, văn minh đại sĩ, cần chánh đại học sĩ và họ hàng nội tộc. Họ ngoại không được tham gia lễ xướng danh trang trọng này, nếu có thì phải ngồi ở một khu khác cách xa vua. Bên dưới quảng trường là tả văn hữu võ, đằng sau là phường bát âm, phía trước là hương án. Quan Truyền lô có nhiệm vụ xướng danh, quê quán và học vị chính thức được vua ban của các tiến sĩ tân khoa ghi rõ trên Sắc tứ giáp đệ (còn gọi là Hoàng bảng).
Cứ sau mỗi lần xướng danh, người có tên trong Hoàng bảng sẽ ra trước mặt vua, vái 3 lạy cảm tạ thiên♛ (trời), tử (vua), khổng (đạo). Kết thúc lễ xướng danh, tấm hoàng bảng được các tiến sĩ tháp tùng ra Phu Văn Lâu và treo tại đây 3 ngày cho mọi thần dân chiêm ngưỡng trước khi hạ xuống để giao lại Quốc Tử Giám lưu giữ. Tiếp theo lễ yết bảng, các tiến sĩ được ban thưởng yến tiệc, cưỡi ngựa dạo xem kinh thành, thưởng hoa tại vườn thượng uyển. Buổi yến tiệc kéo dài đến tận chiều. Lễ vinh quy bái tổ diễn ra sau đó vài tiếng. Tiến sĩ được vua ban cho ân huệ về quê quán lạy tổ tiên, thày học, cha mẹ… trong sự đón rước của phủ huyện, hương lý cùng bà con họ hàng và nhân dân địa phương.
 |
|
Nữ giới đóng giả làm lính. |
Kéo dài hơn 1 tiếng đồng hồ (từ 7h30 đến 9h) giữa sân Ngọ Môn, dưới trời nắng gay gắt, lễ xướng danh khiến hơn 300 diễn viên, quần chúng tham gia “chóng mặt”. Những người đứng quay lưng về phía mặt trời (quan võ) còn chịu đựng được, phía bên đối diện (quan văn) cứ vô tư hứng nắng. Lọng che bé xíu chỉ để “làm phép🍃”, khiến một quan văn bất ngờ ngất xỉu giữa sân đình.
Để quy tụ một lực lượng hùng hậu 300 người,💟 Ban tổ chức đã phải sử dụng cả nữ giới giả làm lính - một điều c🍌ấm kỵ không bao giờ xảy ra dưới thời phong kiến.
Bài, ảnh: Lê Bảo