Từ tháng 4, để chuẩn bị cho kỳ thi lấy chứng chỉ IELTS, tốt nghiệp PTTH cũng như đại học, Hồng Kỳ, 18 tuổi, ở quận Cầu Giấy, lên lịch học 12-14 tiếng mỗi ngày. Áp ꧋dụng được hai tuần, Kỳ mệt mỏi, uể oải, không thể tập trung do thiếu ngủ. Áp lực thi cử khiến nam sinh căng thẳng, stress và chán nản.
Kỳ tham gia diễn đàn bàn luận về loại thuốc "thần dược kỳ thi" - modafinil, uống có thể tỉnh táo, làm༺ tăng chú ý và nhận thức. Nhiều người kể dùng thuốc cảm thấy minh mẫn và tập trung xuyên đêm, nhờ vậy học bài rất hiệu quả. Kỳ mua 20 viên modafinil loại 200 mg, giá 50.000 đồng một viên, uống mỗi ngày một viên vào buổi sáng. Một số người mách dùng thêm một cốc cà phê kèm thuốc, tác dụng sẽ tăng gấp đôi.
10 ngày đầu tiên sau khi uống thuốc, Kỳ có thể học liên tục trong 5-6 tiếng không thấy mệt mỏi, thức đến 3h sáng, đạt được mục tiêu ôn luyện 12-14 giờ mỗi ngày. "Việc học trở nên rấ✅t hứng thú, kể cả các môn tự nhiên vốn khó nhằn giờ cũng trở nên thú vị nhờ tâm trạng hứng khởi", Kỳ kể.
Sau một tháng dùng thuốc liên tục, nam sinh bắt đầu có dấu hiệu đau đầu và rối loạn giấc ngủ. Có ngày Kỳ ngủ li bì, có ngày thức đến sá🐭ng mà không thể chợp mắt. Sau mỗi đêm mất ngủ, Kỳ uống hai viên modafinil vào hôm sau, hậu quả là không thể tập trung mà trở nên mệt mỏi, thiếu năng lượng. Kỳ lo lắng, bỏ thuốc, chỉ uống cà phê hoặc trà đꦜặc để tỉnh táo.
Thuốc modafinil được Cục An toàn Thực phẩm Mỹ (FDA) phê duyệt năm 1988, dùng cho người mắc chứng ngủ rũ. Tuy nhiên, hiện thuốc được nhiều sinh viên, nhân viên và doanh nhân sử dụng như một vũ khí giúp nâng cao nh🍨ận thức, tỉnh táo trong vài ngày liên tục. Sinh viên các nước phát triển coi thuốc này như "thần dược mùa thi". 𓆏Năm 2020, các nhà nghiên cứu của Đại học Loughborough phát hiện trong số 506 sinh viên được khảo sát tại 54 trường đại học ở Vương quốc Anh, 19% sử dụng các chất tăng cường nhận thức, trong đó đa số dùng modafinil.
Hiện Việt Nam chưa có thống kê số người sử dụng thuốc này, nhưng modafinil được rao bán tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội. Thuốc được quảng cáo là🧜 giúp thông minh hơn, tăng ꩲkhả năng ghi nhớ, tập trung siêu cao độ, "bắt não chạy hết 100 lần công suất", tạo ưu thế vượt trội trong các giai đoạn thi nước rút.
Ở Anh hoặc Mỹ, thuốc được bán theo chỉ định của bác sĩ. Tại Việt Nam, thuốc chưa được Bộ Y tế cấp phép nhưng không khó để mua. Trên mạng xã hội và sàn thương🦹 mại điện tử, thuốc được bán với giá 50.000-70.000 đồng một viên. Theo các bác sĩ, hiện đa số người mua với mục đích phi y tế, mà uống để tăng cường sự tập trung cũng như tỉnh táo, từ đó đem lại lợi thế cạnh tranh trong công việc và thi cử.
Một thí sinh mệt mỏi trước buổi thi tốt nghiệp THPT ngày 7/7/2021, tại TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Bác sĩ Trần Thị Hồng Thu, Phó giám đốc Bඣệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương, cho biết về cơ chế tác dụng của modafinil, nhiều ý kiến cho rằng chúng tác động đến hệ thống chất dẫn truyền thần kinh như dopamin, noꦐrepinephrin, các vùng não như thalamus (vùng điều chỉnh giấc ngủ), nucleus accumbens (liên quan đến tưởng thưởng), préfrontal cortex (liên quan đến tư duy và chức năng thực thi). Ý kiến phổ biến nhất là modafinil làm tăng hoạt động chất dẫn truyền thần kinh dopamin, giúp tăng sự tỉnh táo, tăng năng lượng, khả năng tập trung, tạo cảm giác phấn khích và thúc đẩy người dùng muốn sử dụng.
Tuy🧸 vậy, tự ý dùng thuốc có thể gây nhiều vấn đề sức khỏe như căng thẳng, rối loạn lo âu, khó tập trung chú ý, gây hấn, theo bác sĩ. Uống liều quá cao, thời gian kéo dài không kiểm soát, hoặc dù🐓ng sai mục đích làm tăng nguy cơ gây ngộ độc. Ở người trẻ, thuốc làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch và sức khỏe tâm thần, lâu dần có thể gây nghiện.
"Uống một viên 200 mg vào buổi sáng, 45 phút đến một giờ sau có tác dụng ngay, sau 10 giờ có thể hết tác dụng và làm🦂 người dùng mệt mỏi", bà Thu nói, thêm rằng modafinil có thể🧜 gây cảm giác buồn nôn, lo lắng, hồi hộp, chóng mặt hoặc khó ngủ, mất ngủ.
Trên New York Times, giáo sư James Rowe, khoa 🎀Khoa học Thần kinh của Đại học Cambridge, cho biết dùng thuốc không đúng cách, không hiểu đầy đủ về các tác dụng phụ, có thể dẫn đến tổn hại lâu dài. Giấc ngủ đóng v𒉰ai trò quan trọng trong việc giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Thuốc modafinil sẽ khiến vai trò này mất cân bằng.
"Ngủ tốt cho sức khỏe, làm giảm nguy cơ mất trí nhớ hay các bệnh tim mạch, ung thư", ông nói, thêm rằng giảm thời gian ngủ do sử dụng modafinil có thể gây hại cho sứ🍎c khỏe lâu dài.
Các nhà khoa học cũng cảnh báo giảm giấc ngủ, kể cả chỉ một giờ mỗi đêm, có thể ảnh hưởng lâu dài đến thần kinh và tim mạch. Ngoài ra, hiện chưa có bằng chứng khoa học cho thấy tác dụng lâu dài của thuốc lên não. Các chuyên gia bày tỏ lo ngại về hậu quả khi sử dụng thuốc lâu dài do có thể làm thay đổi c༺ác chất hóa học trong não, nguy cơ mắc các bệnh về thần kinh.
Ông Trương Hồng Sơn, Viện trưởng Y học ứng dụng Việt Nam, nói rằng không có loại thuốc nào có thể giúp học sinh tăng trí nhớ hay tăng khả năng học tập. "Về mặt khoa học, ghi nhớ kiến tꦉhức là sự tích lũy trong quá trình học tập lâu dài, chứ không trông chờ vào việc dùng các loại thuốc bổ trong vài ngày, vài tuần mà có k༒ết quả như mong muốn", bác sĩ Sơn cho hay.
Để tăng cường hiệu quả học tập hay thi cử, mọi người cần chú ý ăn uống đảm bảo dinh dưỡng, tập luyện thể dục thể thao, nghỉ ngơi điều độ, ngủ đủ giấc. Ông Sơn khuyên phụ huynh giúp con bổ sung đầy đủ thực phẩm giàu chất sắt, có nhiều trong gan, thịt, trứng, c🍰á, rau xanh, để không bị thiếu máu, dẫn đến mệt mỏi, dễ buồn ngủ trong giờ học. Chất sắt từ nguồn thức ăn động vật được cơ thể hấp thu tốt hơn thực vật. Bổ sung vitamin C từ trái cây như bưởi, cam sẽ giúp cơ thể hấp thu tốt chất sắt.
Thúy Quỳnh
*Tên nhân vật được thay đổi