Vụ nổ đánh dấu sự xuất hiện của CK Vulpeculae là một bí ẩn suốt 350 năm. Ảnh: Đài thiên văn Gemini/NOIRLab/NSF/AURA.
Nhóm nhà khoa học quốc tế sử dụng kính viễn vọng Gemini North và phát hiện thông tin mới về một ngôi sao được phát hiện cách đây hàng trăm năm, Science Daily hôm 24/11 đưa tin. Năm 1670, nhà thiên văn Pháp Anthelme Voitureꦍt trông thấy một 🐭ngôi sao mới lóe sáng trong chòm sao Vulpecula (Hồ Ly). Nó được đặt tên là CK Vulpeculae.
Những tháng tiếp theo, CK Vulpeculae phát sáng gần bằng Polaris, ngôi sao sáng nhất trong chòm sao Ursa Minor 💙(Tiểu Hùng). Một số nhà thiên văn hàꦫng đầu vào thời kỳ đó theo dõi nó rất cẩn thận. Ngôi sao mờ đi và mất hút sau khoảng một năm.
CK Vulpeculae từng được coi là ví dụ đầu tiên꧂ về vụ nổ tân tinh. Tuy nhiên, nhiề🀅u nghiên cứu từ năm 2015 trở lại đây khiến giới khoa học băn khoăn CK Vulpeculae có thực sự là một vụ nổ tân tinh hay không.
Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi ba nhà khoa học Dipankar Banerjee (Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Vật lý Ahmedabad), Tom Geballe (Đài thiên văn Gemini) và Nye Evans (Đại học Keele) sử dụng kính viễn vọng Gemini North tại Hawaii để quan sát CK Vulpeculae dưꦕới ánh sáng hồng ngoại.
"Việc phát hiện dấu hiệu các nguyên tử sắt dịch chuyển đỏ và dịch chuyển xanh ở rìa ngoài ꦓCK Vulpeculae cho thấy tinh vân này đang mở rộng nhanh hơn nhiều so với mức ꦓmà các nghiên cứu trước đây chỉ ra", Geballe nói.
"Chúng tôi không ngờ sẽ phát hiện những thứ như🔥 vậy. Chúng tôi rất hào hứng khi nhận thấy một số luồng khí di chuyển với tốc độ nhanh ngoài dự đoán,🍸 khoảng 7 triệu km mỗi giờ", Banerjee, tác giả chính của nghiên cứu, chia sẻ.
Nhóm nghiên cứu xác định CK Vulpeculae nằm cách Mặt Trời khoảng 10.000 năm ánh sáng, xa gấp 5 lần so với những ước tính trước đây. Điều này cho thấy vụ nổ năm 1670 cũng sáng hơn nhiều, giải phóng năng lượng gấp khoảng 25 lần so với những gì giới khoa học từng nghĩ. ꦐMức năng lượng khổng lồ này đánh dấu sự ra đời đột ngột của CK Vulpeculae 350 năm trước dữ dội hơn một vụ nổ tân tinh bình thường.
"Xét về mức năng lượng giải phóng, nghiên cứu của chúng tôi đặt🉐 CK Vulpeculae ở vị trí giữa một vụ nổ tân tinh và siêu tân tinh. CK Vulpeculae là một trong số rất ít những vật thể như vậy ở dải Ngân Hà và chúng ta vẫn chưa rõ nguyên nhân dẫn đến vụ nổ của nhóm vật thể trung gian này", Evans nói.
Thông tin mới về hình dạng và tốc độ phun khí của CK Vulpeculae có thể giúp giới thiên văn tìm ra tàn dư của những sự kiện tương tự diễn ra ở dải Ngân Hà hoặc thiên hà khác trong quá khứ. "Tại thời điểm này, rất khó để đưa ra một lời൲ giải thích dứt khoát hoặc thuyết phục về nguồn gốc của vụ nổ năm 1670. Dù 350 năm đã trôi qua kể từ khi Voituret phát hiện CK Vulpeculae, bản chất của vụ nổ vẫn là một bí ẩn", Banerjee nhận xét.
Thu Thảo (Theo Science Daily)