Xơ gan

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi bác sĩ Nguyễn Phối Hiền, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM - Cơ sở 3.

Tổng quan

- Bệnh cảnh lâm sàng của xơ gan rất🍒 thay đổi, tùy theo giai đoạn bệnh: xơ gan còn bù và xơ gan mất bù.

- Biểu hiện chủ yếu qua hai hội chứ✅ng là suy tế bào gan và hội chứng tăng áp lực🦩 tĩnh mạch cửa.

Nguyên nhân

- Xơ gan do viêm gan siêu vi (HBV, HCV, HDV).

- Xơ gan do ứ mật kéo dài:

• Ứ mật thứ phát: sỏi mật, giun chui ống mật, viêm chít đường mật...
• Ứ mật nguyên phát: hội chứng Hanot.
• Viêm đường mật xơ hóa nguyên phát.

- Xơ gan do rượu.

- Xơ gan do ứ đọng máu kéo dài:

• Suy tim: người bệnh van tim, hội chứng Pick.
• Viêm tắc tĩnh mạch trên gan (hội chứng Budd Chiari), tắc tĩnh mạch gan.
• Bệnh hồng cầu hình liềm chỉ gặp ở châu Phi.

- Xơ gan do ký sinh vật: sán máng, sán lá gan.

- Xơ gan do nhiễm độc thuốc và hóa chất:

• Hóa chất: DDT, methotrexat, 6-mercaptopurine, tetracloruro carbon.
• Thuốc: INH, methyldopa, sulfamid, aspirin, chlorpromazine...

- Xơ gan do 🌌rối loạn chuyển hóa: rối loạ𓂃n chuyển hóa sắt, đồng, porphyrin...

- Xơ gan do rối loạn di truyền:

• Bệnh thiếu hụt alpha- I antitrypsin.
• Bệnh thiếu hụt bẩm sinh enzym 1 phosphate- aldolase.
• Bệnh tích glycogen trong các bệnh tích do thiếu máu.

- Xơ gan lách to kiểu Banti.

- Xơ gan do suy dinh dưỡng.

Biểu hiện, biến chứng

Bất kể nguyên nhân gây ꦍxơ gan nào🌟 đều có thể gây ra các biểu hiện, biến chứng như:

- Tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

- Hội chứng gan thận.

- HCC (Hepatocellular carcinoma).

- Rối loạn đông máu.

- Rối loạn huyết🌞 học (thiếu máu, tán huyết, giảm bạch cầu, giảm tiểu cầu).💟..

Chẩn đoán

- Xơ gan có thể diễn tiến âm thầm không triệu chứng lâm sàng rõ ràng. Chẩn đoán dựa vào xét nghiệm, hình𒈔 ảnh học và sinh thiết🌜 gan hoặc fibroscan.

- Ở giai đoạn muộn - xơ gan mất bù biểu hi💖ện 2 hội chứng suy tế bào 🌞gan và tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

• Hội chứng suy tế bào gan:
  • Triệu chứng toàn thân: mệt mỏi, chán ăn, sụt cân, teo cơ, sốt nhẹ, thiếu máu...
  • Các biểu hiện gợi ý bệnh gan: báng bụng, phù chân, vàng da (bilirubin trực tiếp), xuất huyết dưới da (bầm máu, chảy máu cam).
  • Rối loạn nội tiết: ảnh hưởng của estrogen gây sao mạch, lòng bàn tay son, vú to ở nam giới, rụng lông, tóc.
  • Nam mất libido, teo tinh hoàn, bất lực; nữ vô sinh, mất kinh, rậm lông, đái tháo đường/hạ đường huyết.
  • Rối loạn thần kinh: bệnh não do gan (rung vẫy, hơi thở mùi gan, hôn mê).
  • Rối loạn về thận: hội chứng Gan - Thận.
  • Rối loạn tim mạch: hạ huyết áp.
  • Rối loạn hô hấp: hội chứng Gan - Phổi, tràn dịch màng phổi.
  • Rối loạn tiêu hóa: loét dạ dày tá tràng; sỏi mật.
  • Các biểu hiện khác: móng trắng, ngón tay dùi trống, co rút kiểu Dupuytren’s, phì đại tuyến mang tai, co rút cơ.
• Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa: tuần hoàn bàng hệ, báng bụng, thoát vị rốn, lách to, giãn tĩnh mạch thực quản, giãn tĩnh mạch trực tràng.

- Cận lâm sàng:

• Men gan: ALT, AST.
• Phosphatase kiềm: ALP.
• Bilirubin máu.
• Albumin máu.
• Thời gian Prothrombin.
• Số lượng tiểu cầu.
• Số lượng bạch cầu.
• Chẩn đoán hình ảnh: siêu âm tổng quát, siêu âm đàn hồi gan (fibroscan), sinh thiết, cộng hưởng từ gan MRI.
• Chọc dò dịch báng.

Điều trị

- Y học hiện đại:

• Nguyên tắc điều trị:
  • Điều trị xơ gan chủ yếu tập trung vào phòng ngừa, ngăn chặn hoặc trì hoãn các biến chứng.
  • Bên cạnh đó kiểm soát các nguyên nhân của xơ gan như ngưng rượu, thuốc, các rối loạn chuyển hóa: rối loạn lipid máu, tình trạng kháng insulin, đái tháo đường, béo phì.
• Điều trị cụ thể:
  • Điều trị hỗ trợ: thay đổi lối sống, dinh dưỡng.
  • Phòng ngừa và điều trị các biến chứng: bệnh não gan, xuất huyết tiêu hóa do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, báng bụng, hội chứng gan thận, viêm phúc mạc nhiễm khuẩn nguyên phát, ghép gan.

- Y học cổ truyền:

• Điều trị dùng thuốc:

Dùng các bài thuốc có tác dụng Sơ ℱcan kiện tỳ, Ôn bổ tỳ thận dương, Tư âm thanh nhiệt lợi th🌼ấp, Hành khí hóa ứ, Thanh nhiệt lợi thấp như Tiêu dao tán gia giảm, Phụ tử lý trung thang gia giảm, Nhất quán tiển gia giảm, Cách hạ trục ứ thang, Nhân trần ngũ linh tán.

• Điều trị không dùng thuốc:
  • Hào châm trong hội chứng bệnh Tỳ thận dương hư.
  • Nhĩ châm: tương ứng vùng bị bệnh: miệng, bụng. Theo chức năng của huyệt: tam tiêu.
  • Đầu châm: vùng châm chính vùng vận mạch, vùng gan mật.
  • Laser châm: công thức huyệt của hào châm và nhĩ châm.

Phòng ngừa

- Hạn chế uống rượu, bia, thuốc lá.

- Tiêm phòng vaccine viêm gan B.

- Chú ý thực phẩm mà bạn sử dụng.

- Không dùng thuốc ảnh hưởng gan.

- Cần được kiểm tra sức khỏe định kỳ.

- Sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Mỹ Ý