Viêm phế quản mãn tính là chứng viêm mãn tính của niêm mạc phế quả🌌n và các tổ chức xung quanh, có nguyên nhân chủ yếu là nhiễm vi khuẩn, virus, hoặc do sự kích thích của các yếu tố vật lý, hóa học như mùi hóa chất, khói nhà máy, xăng dầu, khói thuốc lá… Bệnh kéo dài lâu ngày làm suy giảm khả năng đề kháng của cơ thể. Cũng có thể là do một phản ứng quá mẫn gây nên.
Viêm phế quản mãn tính thường gặp ở người cao tuổi. Triệu chứng thường gặp là ho có nhiều đàm, ho kéo dài, không sốt, khó thở khi gắng sức. Ngoài ra còn có một số triệu chứng khác, tuy không thường x🌸uyên, như gầy sút, xanh xao, buồn ngủ lơ mơ suốt ngày, tim đập nhanh...
Nếu bệnh nhẹ, thường vào sáng sớm hoặc về đêm ho có đàm nhiều, đàm có thể trắng nhầy hoặc loã✱ng, có bọt. Bệnh thường nặng lên vào mùa lạnh và giảm ♛nhẹ khi thời tiết ấm áp.
Nếu bệnh nặng, bệnh nhân ho quanh năm, khạc nhiều đàm, khó thở lúc thời tiết lạnh, khí hậu thay đổi, hoặc khi hít phải khói bụi, mùi hóa chấ𝐆t. Có lúc ho kèm theo sốt gai rét, nhức đầu, chảy nước mũi.
Bệnh kéo dài, bội nhiễm thì đàm vàng đặc, có sợi huyết, cơn khó thở, có🌺 thể dẫn tới tâm phế mãn vào mùa lạnh ẩm, suy tiꩲm, suy hô hấp, phế khí thũng.
Cách xử trí trư🌱ờng hợp bị viêm phế quản mãn tính là ♕chống các ổ vi khuẩn tiềm tàng ở họng, răng, hàm, hốc mũi, chống nhiễm khuẩn mới (bội nhiễm).
Xông hơi nước nóng có tinh dầu thơm như lá khuynh diệp rất tốt cho hô hấp. Ảnh: duocthao.
- Xông hơi nước nóng có tinh dầu thơm như lá c🌄hanh, lá khuynh diệp, lá bạc hà, lá tía tô, lá bưởi…, sẽ làm long đàm, phục hồi lưu thông không khí, chống khó 🐷thở dẫn tới nguy cơ suy hô hấp.
- Tránh nơi có khói thuốc lá và các nguyên nhân g﷽ây ô nhiễm không khí như khói, bụi, không khí bẩn. Hạn chế uống rượu.
- Ðiều trị sớm và triệt để các bệnh viêm nhiễm đườngও hô ✅hấp.
Một số món ăn, bài thuốc có ích ch🦋o người bệnh viêm phế quản mãn tính
Canh phổi heo, hạnh nhân
Phổi heo 1 cái, vỏ rễ cây dâu tằm 40 g, hạnh nhân 30 g, gia vị gồm muối, tiêu, bột🃏 nêm hoặc bột ngọt, nước mắm.
Phổi heo làm sạch, thái miếng nhỏ, vỏ rễ dâu cạo bỏ lớp ngoài, lấy phần trắng ở trong (gọi là tang bạch bì), rửa sạch. Hai thứ cho vào nồi cùng với hạnh nhân và lượng🌌 nước thích hợp, đem hầm chín nhừ, nêm gia vị vừa ăn.
Chia 2 lần ăn trong ngày. Thích hợp với🍃 người bị viêm phế quản mãn tính có sốt, ho nhiều, khạc đ🌠ờm nhầy mủ.
Nước lê, hạnh nhân
Lê 1 trái, lá dâu tằm 10 g, hạnh nh♚ân 𒁏10 g, đường phèn 20 g.
Lê gọt vỏ, xắt nhꦇỏ, hạnh nhân và đường phèn giã nát. Tất cả cho vào tô l🍰ớn, hãm với nước sôi, đậy kín, sau 20 phút thì dùng được. Uống thay trà trong ngày.
Thích hợp với người b𝔉ị viêm phế quản mãn tính trong thời kỳ tiến triển.
Cháo lê, bí đao
Lê 6 trái, gạo nếp, bí đao, mỗi thứ 100 g, đường phè🐻n 180 g.
Gạo nếp vo sạch, cho vào nồi nấu thành cơm nếp. Lê gọt vỏ, cắt một đoạn ngang cuống làm nắp, dùng dao nhỏ khoét hết hạt lê ra, đem ngâm trong nước để phòng đổ🃏i màu. Lê cho vào nước sôi trụng một lát rồi vớt ra, ngâm qua nước nguội rồi để vào bát.
Bí đao gọt vỏ, xắt bằng hạt đậu nành. Lấy cơm nếp, bí đao, đường phènꦡ trộn đều rồi nhét vào trong ruột quả lê. Lại cho vào bát lớn, bịt kín, bỏ vào nồi đem chư🍃ng khoảng 60 phút đến khi lê chín nhừ là được.
Cho vào nồi khoảng 300 g nước sạch, 🍨nấu trên lửa lớn cho sôi, cho đường phèn còn thừa vào nấu chảy thành nước đặc, khi lê chưng xong lấy ra xếp lên dĩa, rưới nước đường lên trên.
Mỗi lần ăn 1 quả,🐷 có thể ăn riêng. Thích hợp với người bị viê🅘m phế quản mãn tính, ho ra máu. Chú ý người tỳ vị hư hàn và có thấp đàm kỵ dùng.
Cao ô mai, mật ong
Ô mai 500 g, mật ong 1.000 g.
Ô mai bỏ tạp chất, rửa sạch, phơi khô. Sau đó vẩy nước sạch lên cho ô mai ướt đều, đập nát ꧅lấy phần thịt, dùng nước rửa sạch. Cho ô mai nhục vào nồi, đổ nước sôi vào ngâm 1 giờ.
Bắc nồi ô mai lên trên lửa nhỏ, đun 2 giờ, lọc lấy nước, làm như thế 3 lần rồi hợp nước ô mai của 3 lần lại với nhau. Cho nước ấy vào nồi, dùng lửa nhỏ đun đến khi đặc lại thì cho mật ong vào, trộn đều, cô𓆏 lại thành cao, để nguội cho vào lọ sạch, bảo quản nơi khô ráo.
Mỗi ngày uống vào lúc bụng đói. Buổi sáng, tối, mỗi lần 1-💞2 muꦏỗng cà phê.
Thích hợp với các chứng ho lâu ngày, hư nhiệt phiền khát, sốt rét lâu ngày, đi tả kéo dài, kiết lỵ, đạ☂i tiện, tiểu ra máu, băng huyết, giun sán.
Chú ý người bị thực tà kỵ dùng.
Ô mai kết hợp cùng mật ong thích hợp với các chứng ho lâu ngày, hư nhiệt phiền khát, sốt rét lâu ngày, đi tả kéo dài. Ảnh: myopera.
Canh thịt heo, khoai mài
Khoai mài 100 g, thịt heo 250 g, sữa bò 200 ml, 🐟gừng tươi xắt sợi🃏 15 g, muối 5 g, dầu ăn, bột ngọt.
Thịt heo rửa sạch, xắt miếng vừa ăn, cùng cho vào nồi với gừng, khoai mài (đã rửa sạch, cắt vụn), đổ nước nấu sôi trên lửa lớn rồi đổi lửa nhỏ nấu trong 1 giờ, cho thêm muối, dầu ăn, bột ngọt vào nồi, đun nhỏ lửa đến khi chín rục thì cho thêm♕ sữa bò vào, nấu sôi lại là được. Dùng riêng hoặc ăn với cơm đều được.
Thích hợp với người viêm phế quản mãn tính, ho lâu ngày, tiêu khát, di tinh, tiểu tiện nhiều lần. Chú ý người bị thực tà cấm dùng.
Cháo bách hợp, đường phèn
Bách hợp 50 g, gạo tẻ 100 g, đường phèn 80 g.
Bách hợp, gạo tẻ vo đãi sạch, cho vào nồi với nước vừa lượng, nấu trên lửa lớn cho sôi, bỏ đường phèn vào rồi dùng lửa nhỏ nấu thành cháo. Ăn sáng chiều tùy ý.
Thích hợp với người cao tuổi bị viê♔m khí quản mãn tính, phế nhiệt hoặc phế táo ho khan, nước mắt chảy nhiều, nhiệt bệnh chưa tiêu hết (dư nhiệt), tinh thần hoảng loạn, nằm ngồi không yên, thần kinh suy nhược, phổi kết hạch.
Chú ý người bị phong hàn đà﷽m thấp, trúng hà🗹n, không nên dùng.
Cháo phổi heo, bách hợp
Phổi heo 1 cái, bách hợp 20 g, hạnh nhâ🌟n 25 g, táo đỏ 6 quả, muối, bột ngọt.
Phổi heo rửa nước 2-3 lần,💮 cho vào nồi nước vừa lượng, nấu sôi trên lửa lớn rồi vớt ra, dội qua nước nguội vắt sạch nước để ráo xắt thành miếng nhỏ.
Bách hợp, hạnh nhân, táo đỏ rửa sạch. Đem phổi heo, bách hội, hạnhꦬ nhân, táo đỏ cho vào nồi thêm nước vừa lượng nấu trên lửa lớn cho sôi rồi đổi lửa nhỏ nấu thêꦿm khoảng 2 giờ, nêm muối, bột ngọt vừa ăn.
Ăn riêng hoặc trong bữa ăn đều được. Thích hợp với người cao tuổi bị viêm khí quản mãn tính, phế 𝐆nhiệt hoặc p🌱hế táo ho khan, ho ra máu.
Cháo mướp hương
Mướp hương (mướp ngọt) 100 g, gạo tẻ 250 g🍌, mỡ heo chín 10 g, muối ăn 3 g.
Mướp hương bỏ vỏ, rửa sạch, xắt miếng dài. Gạo tẻ đãi sạch, cho vào nồi với nước vừa lượng, nấu trên lửa lớn cho sôi rồi đổi lửa nhꦯỏ nấu đến khi cháo chín thì cho mướp hương, mỡ heo muối ăn vào, n𝓰ấu sôi khoảng 6-8 phút nữa là được.
Ăn sáng, tối mỗi ngày. Thích hợp với người bị v🧔iêm phế quản m🍸ãn tính, ho khan, phiền phát, đàm suyễn ho hen, sản phụ sữa không thông.
Chú ý, người bị dương nuy (rối loạn cương 🍸dương) cấm dùng.
Cháo bí đao, thịt heo
Bí đao 500 g, gạo tẻ 100 g, ꧂thịt thăn heo 150 g, bột gừng 10 g, dầu mè, muối 5 g, bột ngọt 🐼2 g.
Bí đao gọt vỏ, xắt thành miếng vuông khoảng 0,7 cm. Thịt heo rửa sạch𝓀 đem luộc chín xắt thành miếng nhỏ. Gạo tẻ vo sạch để ráo nước
Bắc chảo lên lửa nóng, cho dầu mè vào nấu nóng rồi bỏ bí đao vào xào cùng với thịt heo🍨. Nấu gạo tẻ với lượng nước vừa đủ, sau khi sôi thì cho thịt heo, bí đao vào, giảm nhỏ lửa n♚ấu thành cháo, nêm muối bột ngọt, bột gừng vào là xong.
Ăn vào bữa trưa, tối mỗi ngày. Công dụng thanh nhiệt tiêu thử lợi tiểu khử thấp đàm, tiêu thũng. Thích hợp trị liệu các chứng ho suyễn, đàm nhiều, tiêu khát, số💦t, thủy thũng, tiểu tiện khó, tiểu ra máu.
Chú ý, người bị hư hàn thận lạnh, tiêu chảy lâu ngày thì khônꦑg nên dùng
Ý dĩ, hạnh nhân nấu trứng gà
Trứng gà 4 cái, rau diếp cá tươi 60g, ý dĩ mễ 90g, hạnh nhân ngọt 30🅰g, táo đỏꦡ 12 trái, mật đường vừa đủ.
Trứng gà đập vào tô, cho mật đường vào, dùng đũa khuấy đều. Rau diếp cá bỏ tạp chất, rửa sạch. Cho hạnh nhân, ý dĩ, táo đỏ vào n꧋ồi với🍌 nước vừa lượng, dùng lửa lớn nấu sôi rồi đổi lửa nhỏ nấu 1 tiếng, sau đó cho rau diếp cá vào nấu thêm 15 phút nữa.
L𒉰ọc lấy nước, đổ vào tô trứng gà, mật đường quấy đều để dùng. Chia ăn hai lần sáng tối mỗi ngày.
꧙ Công hiệu thanh phế nhiệt, dưỡng phế âm. Thích hợp chữa trị các chứng hജo ra máu lâu ngày không khỏi, tâm phiền, khát nước, khô họng, ra mồ hôi trộm, thân thể gầy ốm.
Thường dùng chữa trị 🍬các chứng loét phổi, phổi kết hạch, phế khí thủng, giã𝓰n phế quản, viêm phế quản mãn tính, phế bệnh do đàm nhiệt gây nên.
Cháo mướp hương nấu tôm
Mướp hương 500 g, gạo tẻ 100 g, tôm đấ🌼t 100 g, dầu ăn hoặc mỡ heo 20 g, bột gừng 10 g, muối 5 g, bột ngọt 2 g.
Mướp hương gọt vỏ rửa sạch, xắt miếng vuông nhỏ 1cm. Tôm rửa sạch, bóc vỏ, bỏ đầu. Gạo tẻ ꦺvo sạch, cho vào nồi với lượng nước vừa đủ, nấu trên lửa lớn cho sôi, đợi gạo nở t🐈hì cho mướp hương, tôm, mỡ heo, muối, vào nấu chín thành cháo, nêm bột ngọt, bột gừng vào là được.
Ăn sáng chiều mỗi ngày. Công hiệu: sinh tân chỉ khát, giải thử trừ phiền, hóa đàm dứt ho. Thích hợp cho người 🌞bị viê♎m phế quản mãn tính, có các chứng khô khát, phiền táo, đàm suyễn, ho lâu ngày.
Mướp hương nấu tôm thích hợp cho người bị viêm phế quản mãn tính, có các chứng khô khát, phiền táo, đàm suyễn, ho lâu ngày. Ảnh: ione.net
Bách hợp, hạt sen nấu trứng gà
Bách hợp 50 g, hạt sen 50 g, thịt heo 🧔nạc 50 g, trứng gà 3 cái, đường phèn 30 g.
Bách hợp, hạt sen dùng nước rửa sạch, hạt sen bỏ vỏ, lấy tim, dùng vải bọc lại. Trứng gà rửa sạch cho vào nồi 𒁃luộc chín vớt ꦡra, lột bỏ vỏ. Thịt heo rửa sạch, xắt lát thật mỏng.
Cho toàn bộ nguyên liệu trên vào nồi, đổ nước vừa đủ, dùng lửa nhꦿỏ hầm khoảng 60-80 phút là được.
Ăn sáng 1 lần, tối 1 lần tùy lượng. Công hiệu: nhuận phế chỉ khái, dưỡng tâm an thần, có tác dụng trị liệu nhất định đối với các c🍬hứng phiền táo bất an, dư nhiệt chưa hết sau khi nhiệt bệnh dẫn đến hư phiền hoảng loạn, phế lao sinh ho, đàm có huyết, tiếng bị vỡ, tinh thần hốt hoảng, cước ꦜkhí phù thũng.
Bột gạo lứt, khoai mài, hạnh nhân
Khoai mài 500 g, gạo ♕lứt 150 g, hạnh n▨hân 100 g, dầu mè 1 ít.
Khoai mài bỏ vỏ, xắt lát, cho vào nồi nấu chín, lấy ra. Gạo lứt đãi sạch, cho vào nồi sao thơm, để nguội,⛦ nghiền thành bột. Hạnh nhân rử✤a sạch, sao chín, bỏ v🗹ỏ và đầu nhọn, xắt vụn.
Đem 3 loại trên trộn chung. Khi ăn lấy hỗn hợp🌟 3 vị trên vừa lượng, cho vào tô, có thể thêm dầu mè để ăn, mỗi lần 10g. Ăn lúc bụng đói, với nước sôi để nguội.
Công hiệu: bổ trung ích khí, ôn trung bổ phế. Thích hợp người bị phế hư, ho lâu ngày, tâm phiền khó ngủ, viêm khí quản mạn tính. Người bị đi cầu lỏng, tiêu chảy, không nên dùng; khi dùng không nê๊n🔯 quá lượng.
Lương y Đinh Công Bảy
Tổng Thư ký Hội Dược liệu TP HCM