🦂Tôi đang phân vân liệu các loại nước thanh nhiệt có làm mát gan hay không và nên uống bao nhiêu là đủ? (Thanh Hương, Bà Rịa - Vũng Tàu)

Trả lời:

🎃Nước làm mát gan là cách nói dân gian chỉ các loại nước được nấu từ các loại thực phẩm, lá cây như bông atiso, rau má, bí đao, nha đam, râu bắp, bông cúc, khổ qua, trà xanh... Theo dân gian, các loại nước mát này có công dụng thanh nhiệt, giải độc, phòng ngừa tình trạng nóng trong người. Tuy nhiên, hiệu quả của các loại nước mát, trà thảo mộc này chưa được khoa học kiểm chứng về công dụng giải độc, bảo vệ gan trước các độc tố và cũng không có tác dụng như nhiều người lầm tưởng.

ౠNhững loại đồ uống này chỉ có thể hỗ trợ thanh lọc, giúp cơ thể thải một lượng độc tố nhất định qua thận, ruột, phổi, bạch huyết và qua da dưới dạng mồ hôi. Do vậy, nó có thể giảm áp lực lên gan, giúp quá trình chuyển hóa ở gan trở nên nhẹ nhàng hơn chứ không có khả năng tác động trực tiếp đến gan, không có tác dụng giải độc rõ rệt nào được ghi nhận.

Nguyên nhân chính khiến gan bị nhiễm độc và mắc nhiều bệnh lý như gan nhiễm mỡ🍨, tăng men gan, viêm gan, xơ gan, ung thư gan là do các tế bào kupffer (đại thực bào nằm ở xoang gan) bị kích hoạt quá mức. Đây là những tế bào đầu tiên ở gan tiếp xúc với các yếu tố gây hại tạo phản ứng miễn dịch, đồng thời có nhiệm vụ loại bỏ các tế bào gan chết.

✱Khi tế bào kupffer bị kích hoạt quá mức bởi các yếu tố như chất độc, rượu bia, thuốc, virus, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng... sẽ phóng thích ra các hóa chất gây viêm như leukotriene, interleukin, TNF-α, TGF-β... làm tổn thương tế bào gan, khiến gan bị hủy hoại gây ra bệnh lý. Uống các nước thanh nhiệt không thể tác động đến các tế bào kupffer, cũng như quá trình chuyển hóa và thải độc của gan.

ಌCác loại nước này có tác dụng lợi tiểu, dùng quá nhiều có thể gây tác dụng ngược, khiến các cơ quan như gan, thận hoạt động quá mức, mất cân bằng nước - điện giải, làm thiếu hụt một số chất vi lượng cần thiết cho cơ thể như canxi, magie, photpho, clo... Nếu uống quá 2 lít nước mát mỗi ngày có thể làm co thắt cơ trơn, gây đầy hơi chướng bụng, mệt mỏi, giảm tác dụng của thuốc chữa bệnh.

Những loại nước mát này nếu dùng tùy tiện có thể gây hại cho cơ quan trong cơ thể, vì đa phần gồm những thành phần thô và chứa nhiều tạp chất, sau khi uống đều đi tới gan để chuyển hóa và đào thải ra ngoài. Quá trình này có thể gây hại cho gan🧔 nếu các nguyên liệu không đảm bảo vệ sinh. Nguyên liệu chứa nhiều thành phần tạp chất hay độc tố có thể khiến gan làm việc nhiều hơn và bị tổn thương.

𝔉Nước thanh nhiệt giúp giải nhiệt, lợi tiểu, kích thích tiêu hóa, tuy nhiên, không nên lầm tưởng các loại nước này có tác dụng chống độc, giải độc gan. Các loại nguyên liệu cần đảm bảo chất lượng, vệ sinh, tránh chọn nguyên liệu bảo quản lâu ngày, bị ẩm mốc hoặc nghi ngờ chứa hóa chất độc hại; chế biến, bảo quản và sử dụng đúng cách. Không nên lạm dụng các thức uống này liên tục nhiều ngày và uống thay nước lọc mà nên dùng luân phiên và cách ngày. Liều lượng thông thường nên khoảng 500 ml mỗi ngày đối với người khỏe mạnh.

𓃲Tránh uống các loại nước mát vào buổi tối vì có thể tiểu đêm, gây rối loạn giấc ngủ. Nếu cần sử dụng thêm sản phẩm để giải độc gan thì người bệnh nên được các bác sĩ hướng dẫn sử dụng các loại tinh chất đã được chứng minh về tính hiệu quả và an toàn. Khi cơ thể có sự xuất hiện các triệu chứng liên quan đến chức năng gan như ngứa da, mụn nhọt, mề đay... như chị chia sẻ thì chị nên đến các cơ sở y tế có chuyên khoa tiêu hóa - gan mật để được thăm khám. Tránh trường hợp tự ý sử dụng thuốc hoặc thực phẩm theo kinh nghiệm truyền miệng mà làm chậm trễ quá trình phát hiện và điều trị bệnh kịp thời.

𒁏Để lá gan khỏe mạnh, hoạt động đúng chức năng, đào thải độc tố hiệu quả, mọi người cần kết hợp với duy trì lối sống lành mạnh, có chế độ dinh dưỡng cân đối, tập thể dục đều đặn, hạn chế rượu bia, không hút thuốc lá.

Bác sĩ Võ Đăng Toàn
Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM