Đĩa đệm có cấu trúc sụn, là một khoang nằm giữa các đốt sống. Mỗi đĩa đệm có hai phần, gồm bao sơ (mâm sụn) ở bên ngoài, cấu tạo từ các vòng sợi dai và nhân nhầy ở dạng keo n꧂ằm bên trong. Bình thường, những đĩa này rất chắc, c🍸ó vai trò như một gối đỡ đàn hồi giúp cột sống dẻo dai, thực hiện được các động tác cúi, ưỡn, xoay và nghiêng. Tuy nhiên, khi các đĩa đệm này bị tổn thương, lệch đĩa đệm, trượt đĩa đệm hoặc bị hư hại, vòng xơ sẽ bị mòn, rách, nhân nhầy thoát ra dẫn đến bệnh lý thoát vị đĩa đệm.

Theo BS.CKI Trần Xuân Anh, Trưởng khoa Thần kinh Cột sống - Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, thoát♓ vị đĩa đệm (Herniated Disc) là hiện tượng một hoặc nhiều đĩa đệm nằm giữa các đốt sống lưng và cổ bị hư hại, trượt ra khỏi vị trí ban đầu gây chèn ép lên tủy sống và các dây thần kinh trong ống sống, dẫn đến tình trạng đau nhức và 👍rối loạn cảm giác tại chỗ.

Triệu chứng

Có nhiều yếu tố nguy c♚ơ dẫn đến bệnh lý thoát vị đĩa đệm bao gồm trọng lượng cơ thể (khi cân nặng cơ thể càng lớn, gánh nặng cho những đĩa đệm cột sống sẽ càng cao, đặc biệt là ở khu vực thắt lưng) và tác động bởi nghề nghiệp (người lao động chân tay, thường xuyên khuân vác nặng, sai tư thế sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh).

Tùy vào vị trí thoát vị ở cột sống cổ hoặc thắt lưng mà người bệღnh có triệu chứng khác nhau, trong đó đau và tê bì tay chân là hai triệu chứng điển hình nhất.

Người bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống cổ thường gặp những cơn đau xuất hiện ở vùng cổ và vai gáy, chạy dọc xuống mộ༒t hoặc cả hai cánh tay, ngón tay và bàn tay.

Còn ở cột sống lưng, người bệnh sẽ đau dữ dội ở vùng thắt lưng, cơn đau sẽ lan dần xuống hông và đùi, lan xuống cẳng chân, bàn chân và các ngón chân. Đi kèm đó, người bệnh sẽ gặp tình trạng tê bì tay chân, lúc đầu chỉ có cảm giác như châm chích, kiến bò nhưng lâu dần các triệu 🐟chứng trở nặng khiến ngườไi bệnh khó đi lại và cầm nắm.

Biến chứng nguy hiểm của thoát vị đĩa đệm:

Khi các rễ thần kinh nối liền với các cơ quan khác bị tổn thương do đĩa đệm chèn ép, 🍸người bệnh có thể cảm thấy đau nhức, lâu ngà🎀y gây khó cử động cổ, tay, chân, thậm chí có thể dẫn đến tàn phế.

Trường hợp khối thoát vị đĩa đệm chèn dây thần kinh cánh tay, người bệnh khôngꦜ thể nhấc nổi cánh tay, khó gập duỗi, có thể tê bì hoặc mất cảm giác, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hoạt động lao động và sinh hoạt hàng ngày. Khi đĩa đệm chèn ép tủy cổ có thể gây tê liệt và tàn phế. Hoặc khi các dây thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép sẽ dẫn đến đại, tiểu tiện không tự chủ, các chi teo dần, mất khả năng đi lại.

Nguyên nhân

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến đĩa đệm bị trượt khỏi vị trí ban đầu. Đó là chấn thương cột sống sau tai nạn giao thông; tai nạn lao động do thường xuyên mang ღvác vật nặng trên cổ, lưng; khuân vác sai tư thế làm chệch đĩa đệm, vì nhiều người có thói quen đứng rồi cúi xuống để nhấc vặng nặng thay vì ngồi xuống bê vật rồi từ từ đứng lên, điều đó dễ gây chấn thương cột sống lưng và ảnh hưởng đến đĩa đệm.

Nguyên nhân thường gặp khác là thoát vị đĩa đệm do thoái hóa cột sống khi lớn tuổi. Khi các lớp nhân nhầy và vòng xơ (tương tự như sụn khớp) bị bào mòn, xương dưới sụn (các đốt sống) bị biến đổi cấu trúc, xuất hiện các hốc xương và thậm chí là mọc gai xương. ༒Với tác động và sức ép của cơ thể, vòng xơ của đĩa đệm sẽ rách và lớp nhân bên trong thoát ra ngoài, gây chèn ép lên các dây thần kinh và tủy sống.

Một số nguyên nhân khác có thể kể đến là yếu tố di truyền, hoặ𒅌c mắc các bệnh lý bẩm sinh ở vùng cột sống như thoái hóℱa cột sống, gù vẹo...

Cách chẩn đoán và phương pháp điều trị

Bác sĩ cần thăm khám lâm sàng để xác định nguyên nhân và vị trí tổn thương. Tùy theo tình trạng, người bệnh được chỉ định thực hiện chụp cộng hưởng từ, CT scan, X-quang cột sống...ꦯ để đánh giá chính xác bệnh lý.

Có hai phương pháp chủ yếu điều trị là bảo tồn và phẫu thuật. Tùy theo tình trạng bệnh lý, cũng như mức độ ảnh hưởng đến các hoạt động lao động, sinh hoạt và mong muốn🃏 của𝓰 người bệnh mà bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.

Trường hợp th✨oát vị đĩa đệm🅰 chưa gây chèn ép rễ thần kinh, người bệnh chỉ cần dùng thuốc và tập vật lý trị liệu.

Trường hợp đã điều trị nội khoa tích cực mà bệnh lý không thuyên giảm hoặc có dấu hiệu tiến triển nặng, người bệnh s🦩ẽ được chỉ định⛦ phẫu thuật.

- Dùng thuốc: Một số loại thuốc dùng trong cải thiện triệu chứng lệch đĩa đệm🔯 là thuốc giảm đau acetaminophen, thuốc chống viêm non steroid hoặc corticosteroid, giãn cơ, chống đau thần kinh... Cần lưu ý rằng những loại thuốc này nếu lạm dụng có thể dẫn đến tác dụng phụ không mong muốn là chóng mặt, buồn nôn, dị ứng, nguy hiểm hơn có thể gây viêm loét d༺ạ dày, suy giảm chức năng gan thận, loãng xương... do đó người bệnh cần có sự chỉ định của bác sĩ.

- Vật lý trị liệu: Song song quá trình dùng thuốc, người bệnh có thể kết hợp cùng tập vật lý trị liệu để giảm đau, cũng như hạn chế sự chèn ép các dây thần kinh do sai tư thế trong lao động, sinh hoạt dưới 💯sự trợ giúp của các chuyên viên và kỹ thuật viên có kinh nghiệm. Khuyến cáo người 🍰bệnh không tự lý tập luyện để tránh việc tập luyện sai cách, khiến những tổn thương cột sống trở nên trầm trọng hơn.

- Phẫu thuật: Hiện nay các phương pháp phẫu thuật thoát vị đĩa đệm gồm mổ hở, mổ nội soi, tiêu hủy nhân nhầy bằng men chymopapain... Tuy nhiên, hạn chế của những phương pháp này vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng nguy hiểm, người b𒆙ệnh có thể bị nhiễm trùng, dị ứng với men tiêu nhân nhầy, liệt dây thần kinh, hoặc nguy hiểm nhất có thể dẫn đến tử vong.

Thoát vị đĩa đệm có thể phòng ngừa được nếu:

Tập luyện thể dục thể thao điều độ, tặng cườ🌄ng sự dẻo dai cho xương khớp.

- Duy trì chỉ số cân nặng cơ thể ở⛦ mức hợp lý, tránh bé༒o phì

- Không mang, khuân vác đồ vật quá nặng.

- Cꦛó chế độ ăn uống khoa học, bổ sung canxi, vitamin D cùng các chất dinh dưỡng giúp nuôi khớp khỏe mạ🧔nh.

- Không hút thuốc 💯và sử dụng các chất kích thích, hạn chế🌌 rượu bia.

- Kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần, hoặc đến ngay cơ sở y tế khi có các triệu chứng bất th🧸ường như đau, tê vùng mông, đùi, chân, đi tiểu khó hoặc tay chân đột ngột 🅰yếu đi...

- Người bệnh nên đến 💝ngay cơ sở y tế để được tư vấn chính xác khi có các triệu chứng bất thường.

Anh Ngọc