Đột quỵ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng tàn tật lâu dài ở người trưởng thành. Nếu được chăm sóc tốt sau đột quỵ, người bệnh có thể phục hồi một phần hoặc toàn phần đꩵể tái hòa nhập cuộc sống.

ThS.BS. Phan Thị Ngọc Lời (Khoa Nội thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh) cho biết, phục hồi chức năng sau đột quỵ giúp người bị đột quỵ học lại các kỹ năng bị mất đột ngột khi một phần não bị tổn thương. Điều quan trọng trong phục hồi chức năng là bảo vệ cá nhân khỏi sự xuất hiện về các vấn đề y൩ tế mới như viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, chấn thương do ngã hoặc hình thành cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu ở chân, phổi.

Yếu tố quan trọng là cần hướng dẫn cẩn thận cho 💝người bệnh thực hành lặp đi lặp lại một kỹ năng mới. Chương trình phục hồi chức năng thần kinh phải được tùy c꧃hỉnh phụ thuộc vào kỹ năng bị suy giảm do đột quỵ chẳng hạn như yếu, liệt, kém phối hợp động tác, khó đi lại, mất cảm giác, các vấn đề về hoạt động bàn tay, mắt nhìn kém hoặc khó nói hoặc khó hiểu.

Bác sĩ Ngọc Lời cho biết, nghiên cứu sử dụng công nghệ hình ảnh tiên tiến cho thấy, các chức năng trước đây nằm trong vùng não tổn thương sẽ di chuyển đến các vùng não lành khác và tဣ💜hực hành giúp thúc đẩy quá trình tua lại của các mạch não (gọi là sự dẻo dai thần kinh). Phục hồi chức năng cũng dạy những cách mới để làm quen với những khuyết tật còn lại của người bệnh. Ví dụ, người bệnh có thể cần học cách tắm và mặc quần áo chỉ bằng một tay hoặc cách giao tiếp với các thiết bị hỗ trợ nếu khả năng sử dụng ngôn ngữ bị ảnh hưởng.

Mức độ nghiêm trọng của biến chứng đột quỵ và khả năng hồi phục của mỗi người rất khác nhau. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra những người tham gia vào một chương trình phục hồi chức năng đột quỵ tập trung, hoạt động tốt hơn hầu hết những người không được phục hồi chức năng đột quỵ. Người bệnh có thể được áp dụng các phương pháp sau để phụ🎉c hồi chức năng sau đột quỵ.

Các hoạt động thể chất

Bài tập kỹ năng vận động: những bài tập này có thể giúp cải thiện sức mạnh và sự phối hợp꧅ của cơ bắp. Người bệnh cũng có thể được hướng dẫn liệu pháp để tăng cường khả năng nuốt.

Bài tập vận động: người bệnh có thể học cách sử dụng các thiết bị hỗ trợ di chuyển, chẳng hạn như khung tập đi, gậy chống, xe lăn hoặc nẹp mắt cá chân. Nẹp mắt cá chân có thể giúp ổn định và tăng cường sức mạnh cho m✨ắt cá chân nhằm nâng đỡ trọng lượng cơ thể trong khi người bệnh tập đi lại.

Phương pháp điều trị vận động cưỡng bức (CIMT): trong khi người bệnh tập cử đ🐼ộng chi bị ảnh hưởng 🔯để giúp cải thiện chức năng của chi đó thì chi không bị ảnh hưởng sẽ được hạn chế. Liệu pháp này đôi khi được gọi là liệu pháp sử dụng cưỡng bức.

Phương pháp phục hồi tầm vận động (ROM): một số bài tập và phương💦 pháp điều trị có thể🐟 làm dịu tình trạng căng cơ (co cứng) và giúp người bệnh lấy lại phạm vi vận động.

Các hoạt động thể chất được hỗ trợ bởi công nghệ như chức năng kích thích điện (điện được áp dụng đ🍸ể làm co các cơ bị suy yếu để phục hồi); robot, thực tế ảo, công nghệ không dây (máy theo dõi hoạt động có thể giúp người bệnh tăng cường hoạt động sau đột quỵ).

Các hoạt động nhận thức và cảm xúc

Liệu pháp điều trị rối loạn nhận thức: liệu pháp nghề nghiệp và liệu pháp ngôn ngữ có thể giúp phục hồi người bị mất các khả năng nhận thức, chẳng hạn như trí nhớ, xử lý, giải quyết vấn đề, kỹ năng xã hội, khả năng📖 phán đoán và nhận thức về an toàn.

Liệu pháp điều trị rối loạn giao tiếp: liệu pháp ngôn ngữ có thể giúp người bệnh lấy lại các khả năไng đã m🃏ất trong việc nói, nghe, viết và hiểu.

Đánh giá và điều trị tâm lý: khả năng🧔 điều chỉnh cảm xúc của người bệnh có thể được kiểm tra. Người bệnh cũng có thể được tư vấn hoặc tham gia vào một nhóm hỗ trợ.

Thuốc: bác sĩ có thể đề nghị một loại thuốc chống trầm cảm hoặc một loạ꧋i thuốc ảnh hưởng đến sự tỉnh táo, kích🐼 động hoặc cử động cho người bệnh.

Các liệu pháp thử nghiệm như kích thích não bộ không xâm lấn, các liệu pháp sinh học, phương pháp điều trị thay thế như xoa 🉐bóp, liệu pháp thảo dược, châm cứu và liệu pháp ôxy....

Phòng ngừa tái đột quỵ

Phòng ngừa tái đột quỵ rất quan trọng trong việc phục hồi chức năng đột quỵ. Theo bác sĩ Ngọc Lời, một số yếu tố nguဣy cơ quan trọng nhất có thể ngăn ngừa đột quỵ tái phát bao gồm:

Kiểm soát huyết áp cao (tăng huyết áp): tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ cao nhất của đột quỵ. Những người sống sót sau đột quỵ cần được bác sĩ theo dõi và đưa huyết áp trở về mức bình thường. Người bệnh có thể cần thay đổi chế độ ăn uống và, hoặc dùng các loại thuốc được kê đơn để giúp điều chỉnh huyết 🎃áp về mức mục tiêu điều trị.

Bỏ thuốc lá: hút thuốc lá làm tăng đáng kể nguy cơ đột q🅘uỵ và có liên quan đến sự tích tụ các mảng xơ vữa trong động mạch. Thuốc lá cũng làm tăng huyết áp và làm cho máu đặc hơn và dễ đông hơn.

Tập thể dục thường xuyên và duy trì cân nặng: béo phì và ít vận động có 🐭liên quan đến tăng huyết áp, tiểu đường và bệnh tim. Thừa cân làm tăng đáng kể nguy cơ đột quỵ do thiếu máu cục bộ.

Giảm mức mỡ máu (cholesterol): cholesterol cao có thể dẫn đến sự tích tụ các chất béo (xơ vữa động mạch) trong mạch máu, là🎶m giảm lượng máu và oxy lên não.

Kiểm tra bệnh tim: các rối loạn tim thông thường có thể dẫn đến các cục máu đông gây tắc nghẽn các mạch máu não. Trường hợp này, ng⛄ười bệnh có thể cần dùng thuốc để giúp ngăn ngừa sự hình thành cục máu đông.

Quản lý bệnh tiểu đường: bệnh tiểu đường có thể gây ra những thay đổi phá hủy trong các mạch máu khắp cơ thể, bao gồm cả não. Tổn thương não thường nghiêm trọng và lan rộng hơn khi lượng đường huyết cao. Việc điều trị bệnh tiểu đường cܫó thể trì hoãn sự khởi phát của các biến chứng làm tăng nguy cơ đột quỵ.

Quá trình phục hồi chức năng sau đột quỵ như thế nào có thể phụ thuộc vào các yếu tố như mức độ nghiêm trọng và mức độ tổn thương của não, tuổi tác, mức độ tỉnh táo♑, cường độ của chương trình phục hồi chứ𒀰c năng, mức độ nghiêm trọng của các bệnh lý kèm theo, môi trường sống, sự hỗ trợ của người thân.

꧟Theo bác sĩ Ngọc Lời, thời gian phục hồi bắt đầu càng sớm thì cơ hội lấy lại các kỹ năng và chức năng đã mất và khả năng phục hồi thành công càng lớn.

Ngọc An