Bà Dung, 56 tuổ﷽i, ngụ TP HCM, lau nhà 2-3 lần mỗi ngày, thường sát khuẩn đồ chơi, giặt quần áo cho cháu bằng tay không. Với các loại nước lau sàn, nước giặt, cồn khử trùng, bà đều chọn thương hiệu nổi tiếng.

Mấy tháng nay, bà bị nổi mụn nước ở ngón giữa bàn tay phải, đã đi khám ở nhiều bệnh viện và tự điều tr💎ị bằng cách giã nát lá bằng lăng tươi, đun với phèn chua đắp lên nhưng mụn nước nổi nhiều thành mảng gây ngứa dữ dội. Ngón tay sưng nóng to gấp đôi bình thường, liên tục chảy mủ, rỉ dịch, đau khô🌄ng thể co duỗi, cầm nắm.

Trường hợp khác, ông Quang, 65 tuổi, ngụ Đồng Nai, bị viêm da cơ địa từ vài chục năm trước, tái phát nhiều lần, điều trị ở nhiều nơi, song không dùng thuốc duy trì. Dịp Tết, ông sơn mới tường, tự trộn vữa xây mới hàng rào, vệ sinh nhà cửa với các loại thuốc tẩy rửa mạnh. Ông cũng có thói quen đi chân đất làm vườn, hay dùng bàn chải và nước giặt quần áo chà chân. Sau đó, lòng bàn tay, chân nổi ban đỏ, đau rát, dày sừng, da bong tróc từng mảng lớn🍸. Khi tới Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM khám, lòng bàn tay chân của người bệnh có nhiều đường nứt nẻ, rướm máu, chảy dịch, đi lại khó.

Ngày 10/6, tiến sĩ, bác sĩ Đꦡặng Thị Ngọc Bích, chuyên khoa Da liễu - Thẩm ♑mỹ da, chẩn đoán bà Dung và ông Quang mắc bệnh tổ đỉa mạn tính, biến chứng nhiễm trùng.

Tổ đỉa (chàm tổ đỉa) là một thể của viêm da cơ địa, có tên khoa học Dyshidrotic Eczema hoặc Pompholyx. Đặc trưng của bệnh là chỉ xuất hiện ở lòng và rìa ngón bàn tay, bàn chân. Một số trường hợp có thể xuất hiện ở mu bàn tay, bàn chân nhưng không bao giờ vượt quá cổ tay và cổ chân. Các mụn nước 💙của tổ đỉa có đường kính 1-2 mm, thường nằm sâu trong da, dày cứng, khó vỡ, mọc rải rác hoặc tập trung thà🦂nh từng cụm.

Theo bác sĩ Bích, nguyên nhân gây tổ đỉa phổ biến nhất là dị ứng, kích ứng với hóa chất trong các sản phẩm tẩy rửa (nước rửa chén, nước giặt, xà bông, nước lau sàn, 🔯nước cọ bồn cầu), mỹ phẩm, sơn móng tay, thuốc nhuộm - uốn - tẩy tóc hoặc hóa chất công nghiệp như sơn tường, xi măng, sơn gỗ; phân bón, thuốc trừ sâu... Các hóa chất này mài mòn, gây lở da, lâu ngày không điều trị đúng cách, kịp thời dẫn đến tổ đỉa.

Các yếu tố như lão hóa, sức đề kháng yếu, cơ địa nhạy cảm, di truyền, mắc các bệnh hen suyễn, viêm mũi dị ứng, dị ứng thực phẩm, nhiễm nấm, nhiễm khuẩn... cũng là điều ki𓆏ện thuận lợi cho chàm tổ đỉ🌱a xuất hiện.

Chàm tổ đỉa khu trú ở tay, chân, các bộ phận có tần suất tiếp xúc thường xuyên nên tổn thương da có nguy cơ bội nhiễm cao hơn so với các vị trí khác. "Tổ đỉa thường không gây các triệu 🙈chứng nghiêm trọng, ít khi ảnh hưởng trực tiếp t💦ới tính mạng nên dễ bị bỏ qua", bác sĩ Bích nói.

Nhiều người mắc bệnh nhưng không đến bác sĩ mà tự điều trị, không kiêng tiếp xúc với hóa chất nên bệnh càng nặng. Các thành phần hóa chất vừa là nguyên nhân phát bệnh, vừa là yếu tố khiến tổ đỉa dai dẳng. Theo bác sĩ Bích, tình trạng nhiễm trùng của ông Quang còn có thể do thói quen đi ch🔯ân đất khi làm vườn.

Tương tự các thể khác, tổ đỉa có🍒 tính dai dẳng, mạn tính, tái phát nhiều lần, thường gây đau, ngứa, không thể chữa khỏi hoàn toàn. Bệnh có thể kiểm soát để tránh tái phát♓. Điều trị nhằm mục đích giảm các cơn ngứa, đau, các mảng vảy, tình trạng khô nứt da, cải thiện chất lượng sống của người bệnh.

Hai người bệnh được kê thuốc kháng sinh, kháng viêm trong 1-2 tuần để kiểm soát nhiễm trùng. Sau khi vết thương lành, họ cần duy trì bôi thuốc chống ngứa, dưỡng ẩm ▨đ🌌ể phục hồi hàng rào bảo vệ da. Bác sĩ cũng hướng dẫn bà Dung và ông Quang đổi sữa tắm, dầu gội, nước rửa tay thành loại dành riêng cho người bị viêm da cơ địa, đeo găng tay khi dùng các loại hóa chất tẩy rửa.

Quá trình hồi phục da về bình thường có thể kéo dài vài tuần, thậm chí cả tháꦑng. Ngón tay của bà Dung và lòng bàn chân, bàn tay ông Quang dù đã đỡ nhưn♔g vẫn thường bong tróc da, lớp da non mỏng, dễ đau và tổn thương. Các sinh hoạt thường ngày như vệ sinh cá nhân, dọn dẹp, nấu ăn cũng gặp hạn chế, bất tiện.

Bác sĩ Bích chỉ ra một số sai lầm thường gặp khi người bệnh tự điề🧸u trị tổ đỉa, như ngâm vùng sang thương với phèn chua, nước rửa tay, xà bông có tính tẩy rửa mạnh, cố gắng chà bong lớp da bong tróc, cố làm vỡ các mụn nước, đắp các loại lá cây, vôꦿi, muối biển... Hiện chưa có nghiên cứu khoa học nào cho thấy các cách này chữa được tổ đỉa.

Để phòng tránh chàm tổ đỉa, bác sĩ Bích khuyên hạn ch⛎ế tiếp xúc trực tiếp với tất cả hóa chất. Nên đeo găng tay bảo hộ, găng tay cao su khi làm việc, dọn dẹp nhà cửa, nhất là người có cơ địa dị ứng, viêm da, công nhân nhà máy hóa chất, nhân viên y tế, người dọn vệ sinh công nghiệp... Với hóa mỹ phẩm sử dụng hàng ngày, nên tránh các loại có chứa chất xút ăn da như NaOH hoặc KOH, ưu tiên loại có độ pH trung tính với da.

Anh Thư

*Tên người bệnh đã được thay đổi