Hạ đường huyết là tình trạng lượng đường (glucose) trong m๊áu hạ dưới mức 70 mg/dL. Mức đường huyết bình thường của cơ thể trước khi ăn dao động từ 90꧟-130mg/dL, giữa bữa ăn 70 mg/dL đến 100 mg/dL, sau khi ăn 1-2 giờ phải dưới 180 mg/dL.
BS.CKI Trương Trọng Tuấn, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết nếu người bệnh dùng inꦅsulin (một loại thuốc làm hạ đường huyết) hoặc các loại thuốc 💎điều trị đái tháo đường quá liều, lượng đường trong máu xuống quá thấp, gây hạ đường huyết. Hạ đường huyết cũng có thể xảy ra nếu người bệnh ăn ít hơn sau khi dùng thuốc trị đái tháo đường hoặc người bệnh tập thể dục nhiều hơn bình thường.
Theo bác sĩ Tuấn, không chỉ🗹 bệnh nhâ✅n đái tháo đường, người bình thường cũng có thể gặp tình trạng này do các nguyên nhân như dưới đây.
Nhịn ăn kéo dài: Cơ thể phá vỡ các kho dự trữ chất béo và sử dụng các sản phẩm phân hủy chất béo làm nhiên liệu thay thế. Quá trình phá vỡ (đốt) chất béo tạo ra axit trong môi trường yếm khí. Cơ thể cạn kiệt nguồn chất béo (đốt hết chất béo dự trữ) nên sản sinh ra rất nhiều toan axit. Lúc này, người bệnh vừa dễ vừa nhiễm toan (tình trạng axit đọng nhiều trong máu).
Dùng thuốc không đúng cách: Vô tình uống ꦐthuốc điều trị đái tháo đường có thể gây෴ hạ đường huyết. Các loại thuốc khác gây hạ đường huyết như quinine (qualaquin) được dùng điều trị bệnh sốt rét.
Người bệnh dùng insulin quá liều dễ bị hạ đường huyết. Ảnh: Freepik
Uống nhiều rượu: Ngăn gan giải phóng glycogen tạo thành glucose vào máu, dẫn đến hạ đườn🤡g huyết.
Bệnh mạn tính: C🎀ác bệnh viêm gan nặng, xơ gan, nhiễm trùng nặng, bệnh thận, bệnh tim tiến triển xấu có thể gây hạ đường huyết. Rối loạn thận cũng khiến cơ thể không bài tiết đúng cách, dẫn đến tích tụ glucose, gây ra tình trạng này.
Sản xuất thừa insulin (một loại hormone trong cơ th🎀ể): Khối u hiếm ở tụy (insulinoma) khiến sản xuất quá nhiều insulin, dẫn đến hạ đường huyết. Các khối u khác, tế bào bất thường của tuyến tụy cũng giải phóng loại hormone này quá mức, khiến lượng đường trong máu giảm xuống.
Thiếu hụt hormone: Rối loạn tuyến thượng thận và khối u tuyến yên dễ ꧃dẫn đến thiếu hụt một số hormone có vai trò điều chỉnh quá trình sản xuất hoặc chuyển hóa glucose. Trẻ có thể bị hạ đường huyết nếu có quá ít hormone tăng trưởng (GH).
Các bữa ăn cách nhau quá xa: Cơ thể không đủ glucose, dễ gây hạ đường huyết.
Mức đường huyết thấp kích hoạt giải phóng epinephrine (adrenaline) gây các triệu chứng như tim đập mạnh, đổ mồ hôi, ngứa ran, lo lắng, da tái nhợt, buồn nôn, tê lưỡi, môi hoặc má. Nếu lượng đường glucose trong máu tiếp tục giảm, não không nhận đủ glucose nên các hoạt động ảnh hưởng, dẫn đến mờ mắt, khó tập trung, suy nghĩ lẫn lộn,ཧ nói lắp, buồn ngủ. Khi hạ đường huyết trong thời gian dài, não không có glucose, gây co giật, hôn mê... thậm chí tử vong.
Người bị hạ đường huyết cần được điều trị ngay lập tức bằng quy tắc 15-15. Cụ thể là ăn hoặc uống 15 g carbohydrate (carbs) để tăng lượng đường trong máu và kiểm tra sau 15 phút. Nếu đường huyết vẫn dưới 70 mg/dL, tiếp tục dùng một khẩu phần khác. Lặ༒p lại các bước này đến khi lượng đường trong máu ít nhất là 70 mg/dL. Khi đường huyết trở lại bình thường, bạn ăn một bữa ăn chính hoặc bữa ăn nhẹ.
Các triệu chứng hạ đường huyết thường xuất hiện khi mức đường huyết thấp hơn 70 mg/dL. Tuy nhiên, nhiều người có chỉ số đườ🌠ng huyết dưới mức này nhưng không thấy triệu chứng (thường gọi hạ đường huyết không nhận biết). Do vậy, người bệnh không༒ biết được khi nào hạ đường huyết nên không điều trị, dẫn đến nguy cơ cao gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Tình trạng này thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường trong thời gian dài.
Khi có các triệu chứng choáng váng, chóng mặt, đau đầu, vã mồ hôi, da tái nhợt..., người bệnh cần đến bệnh viện để bác sĩ can thiệp cấp cứu kịp thời. Các lưu ý khác là đo đường huyết thườn🌞g xuyên, dùng thuốc và tái khám định kỳ theo chỉ định của b♒ác sĩ .
Nguyễn Trăm